Η υπονόμευση της ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ από τη νεοφιλελεύθερη αντίληψη
•Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ένα ισχυρό και πλατύ κοινωνικό και πολιτικό ρεύμα που στοχεύει στην αναδιατύπωση των στόχων, την αναδιάταξη των προτεραιοτήτων και την εισαγωγή νέων μεθόδων και εργαλείων εφαρμογής της κοινωνικής πολιτικής.
Τι επιχειρήματα προβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός στο δημόσιο λόγο
Η διεύρυνση της κρατικού τομέα γίνεται μέσω και της κοινωνικής πολιτικής, διαβρώνει το χαρακτήρα και το πνεύμα ανεξαρτησίας του ατόμου, περιορίζει την ελευθερία του, την αυτοπειθαρχία και τη δημιουργικότητά του και παρακωλύει την οικονομική ανάπτυξη.
Η θέσπιση και η μεγέθυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων περιορίζει σημαντικά την κοινωνική ευθύνη και την αίσθηση καθήκοντος των ατόμων απέναντι στο κοινωνικό σύνολο
Η «υπέρμετρη» αύξηση των κοινωνικών δαπανών μετά το 1960 αντίθετα με τις επιδιώξεις των οπαδών του κοινωνικού κράτους δεν περιόρισε τις κοινωνικές ανισότητες, δεν ενίσχυσε την κοινωνική δικαιοσύνη ούτε εξάλειψε τα κοινωνικά προβλήματα αλλά γιγάντωσε τη γραφειοκρατία και την αναποτελεσματικότητα.
Οι επιρροές του απλώνονται από τη «νέα δεξιά» που επιδιώκει την αντικατάσταση της δημόσιας κρατικής κοινωνικής πολιτικής από την οικογένεια και τον εθελοντισμό έως την «ήπια σοσιαλδημοκρατία» που προτάσσει τον πλουραλισμό, την αποκέντρωση και την κοινωνική επένδυση.
Ο νεοφιλελευθερισμός στοχεύει:
•Στη συρρίκνωση των κοινωνικών δικαιωμάτων με ταυτόχρονη ενίσχυση της κοινωνικής ευθύνης των ατόμων • Τον περιορισμό ή/και τη συγκράτηση των δημόσιων κοινωνικών δαπανών με την ενίσχυση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητά τους
•Την εγκατάλειψη του καθολικού χαρακτήρα των κοινωνικών παροχών με την επικέντρωσή τους σε ειδικά προβλήματα που δεν αντιμετωπίζονται μέσω του μηχανισμού της αγοράς και σε ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες που χάνουν από την λειτουργία της αγοράς και δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς κοινωνική βοήθεια.
• Τη θέσπιση του ελάχιστου (ιδιαίτερα χαμηλού) εγγυημένου εισοδήματος μέσω της αρνητικής φορολόγησης των πολύ χαμηλών εισοδημάτων(Negative income Tax) που εμπνεύστηκε ο Friedman αντί του ελάχιστου κατωφλιού κοινωνικής προστασίας(Minimum social protection floor) που προωθεί η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας.
Βασικά μέτρα άσκησης της κοινωνικής πολιτικής στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού
•Υποχρέωση των ατόμων να εργάζονται προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες και αγαθά(workfare)
• •Θεσμοθέτηση αυστηρών εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων καθώς και κριτηρίων συμπεριφοράς προκειμένου τα άτομα να έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές παροχές(means-tested)
• •Εμπορευματοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών μέσω ιδιωτικοποιήσεων, «οιονεί αγορών» και κουπονιών
• •Αποκέντρωση και μεταβίβαση μεγάλου μέρους των αρμοδιοτήτων άσκησης της κοινωνικής πολιτικής προς το τοπικό κράτος και την κοινότητα
• •Συρρίκνωση των δικαιωμάτων και παροχών που απορρέουν από την κοινωνική ασφάλιση υπέρ της κοινωνικής βοήθειας και των επιδομάτων πρόνοια.
Ποια είναι τα αποτελέσματα του νεοφιλελεύθερου προγράμματος κοινωνικής πολιτικής μετά από 30 και πλέον χρόνια εφαρμογής του;
•Η ανισότητα στις χώρες του ΟΟΣΑ μεταξύ του 10% πλουσιότερου τμήματος του πληθυσμού και του 10% φτωχότερου από το 1985 έως το 2010 μεγάλωσε κατά 7 φορές.
• •Το «παράδοξο»: Στις χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα κοινωνικής πολιτικής καθολικού χαρακτήρα η ανισότητα είναι μικρότερη απ’ ότι στις χώρες που εφαρμόζουν στοχευμένα/ επιλεκτικά προγράμματα. «Όσο περισσότερο στοχευμένα είναι τα κοινωνικά προγράμματα τόσο λιγότερο επιτυγχάνεται η μείωση της ανισότητας»(Korpi and Palme-1998)
• •Η εγκληματικότητα όπως τουλάχιστον αποτυπώνεται στον αριθμό των φυλακισμένων και τις καταγραφές των «εγκλημάτων» από την αστυνομία αυξήθηκε και παραμένει σε υψηλά επίπεδα παρά τις ετήσιες διακυμάνσεις της. Ανοδική ήταν επίσης η πορεία της εφηβικής παραβατικότητας και της σχολικής διαρροής. • •Στα κράτη που έχουν υψηλότερες κοινωνικές δαπάνες όπως η Αυστρία, η Δανία και η Σουηδία, τα επίπεδα απασχόλησης δεν είναι χαμηλότερα (ούτε η ανεργία υψηλότερη) από τα κράτη που έχουν χαμηλότερες κοινωνικές δαπάνες όπως η Ολλανδία, το Ενωμένο Βασίλειο και η Γερμανία.
• •Το συνολικό ύψος των κοινωνικών δαπανών δεν περιορίστηκε αλλά ανακατανεμήθηκε στο εσωτερικό των επιμέρους κατηγοριών κυρίως σε βάρος των προγραμμάτων κοινωνικής βοήθειας και των προγραμμάτων απασχόλησης και υπέρ των προγραμμάτων υγείας και των συντάξεων
•Οι δημόσιες κοινωνικές δαπάνες δεν λειτουργούν πλέον ως μηχανισμός αναδιανομής από τους πλουσιότερους προς τους φτωχότερους αλλά καταλήγουν κυρίως στις ιδιωτικές υπηρεσίες κοινωνικής πολιτικής χάρη στις ιδιωτικοποιήσεις και το μηχανισμό της «οιονεί αγοράς» συνιστώντας ένα νέο χώρο κερδοσκοπίας και συσσώρευσης του κεφαλαίου.
• •Τα κοινωνικά δικαιώματα συρρικνώθηκαν και ο πολίτης μεταμορφώθηκε σε «χρήστη» και καταναλωτή των κοινωνικών υπηρεσιών
• •Ο εθελοντικός τομέας και η μη κερδοσκοπικές οργανώσεις πολλαπλασιάστηκαν υποκαθιστώντας το κράτος και λειτουργώντας αρκετές φορές ως το «αμορτισέρ» απορρόφησης των κοινωνικών κραδασμών που προκαλεί στην επέκταση των ιδιωτικών κοινωνικών υπηρεσιών. Τα προβλήματα και η ένδεια πολλαπλασιάστηκαν
• •Η αποκέντρωση και η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στο τοπικό κράτος δεν οδήγησαν στη σύζευξη των κοινωνικών υπηρεσιών με τις τοπικές κοινωνικές ανάγκες. Αντίθετα αυξήθηκε ο κεντρικός έλεγχος μέσω αυστηρότερων ρυθμιστικών παρεμβάσεων και διευρύνθηκε η ανισότητα στα επίπεδα και την ποιότητα των κοινωνικών υπηρεσιών
Στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα η Τοπική αυτοδιοίκηση και η κοινότητα διαδραματίζουν κομβικό ρόλο
Αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνική πολιτικής που δεν εντάσσεται στο θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης αλλά αποτελεί κοινωνική βοήθεια ενώ ταυτόχρονα είναι περιχαρακωμένοι από τις προδιαγραφές που θέτει το κεντρικό κράτος:
•Χρηματοδότηση-Πακέτο(block-grants) αντί για την χρηματοδότηση ανάλογα με τις ανάγκες
• •Ανάθεση υπεργολαβιών μέσω προγραμματικών και άλλης μορφής συμβάσεων
• •Εποπτεία της ιδιωτικής αγοράς κοινωνικών υπηρεσιών στο τοπικό επίπεδο
• •Ανταγωνισμός με ιδιώτες παρόχους υπηρεσιών (κουπόνια, «προγράμματα ανταγωνιστικού χαρακτήρα»)
• •Σύστημα Διοίκησης με βάση τους στόχους και εκτεταμένη λογοδοσία
• •Κινητοποίηση του τοπικού εθελοντισμού και των ιδιωτών χορηγών
