Ενάλιες Αρχαιότητες Μεσσηνίας
Ναυάγιο “κιόνων” στη Σαπιέντζα Μεθώνης
Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο βυθό κοντά στο βόρειο ακρωτήριο της Σαπιέντζας (ακρωτήριο Καρσί) απέναντι από τη Μεθώνη, έχουν πρωτοεντοπισθεί από
ντόπιους ψαράδες, γύρω στο 1920.
Το 1925, ο ιστοριοδίφης δικηγόρος Διονύσιος Πόταρης (1860-1932), με την υπόδειξη των ψαράδων, εντόπισε αλλά και κατέγραψε τα “μάρμαρα”, σε απόσταση 50-60 μέτρα από τη βόρεια ακτή της Σαπιέντζας και σε βάθος 6- 7 μέτρων. Τότε σχημάτισε την ορθή γνώμη ότι επρόκειτο για ναυάγιο πλοίου, που μετέφερε αρχαιότητες.
Το ναυάγιο των κιόνων βρίσκεται σε βάθος περί τα 10 μ., πλησίον του ακρωτηρίου Σπίθα. Οι κίονες είναι διασκορπισμένοι σε έκταση 30 περίπου τ.μ. και απέχει 10 μ. από την άκρη του ακρωτηρίου. Μέρος του αριθμού των κιόνων είναι τοποθετημένοι στο βυθό ο ένας δίπλα στον άλλο, όπως πιθανόν θα ήταν στο βυθισμένο πλοίο, ενώ άλλα τεμάχια είναι διάσπαρτα στο βυθό. Εντοπίσθηκαν 34 τμήματα τεμαχισμένων μονολίθων αρράβδωτων κιόνων, εκ των οποίων ο ένας μόνο είναι ακέραιος και έχει ύψος 8 μ. και διάμετρο 0,90 μ. Από τα 34 τεμάχια τα 28 είναι συγκεντρωμένα και τα 6 βρίσκονται σε απόσταση 60 μ. από τα υπόλοιπα.
Οι κίονες είναι κατασκευασμένοι από ερυθρωπό γρανίτη της ίδιας ποιότητας με αυτόν του κίονα που βρίσκεται εντός του Φρουρίου της Μεθώνης και στήθηκε το 1493/4 από το ναύαρχο Francesco Bebo σε ανάμνηση της επανακτήσεως του Κάστρου από τους Ενετούς, τοποθετώντας τη βύθιση του πλοίου σε προγενέστερους χρόνους. Ο γρανίτης αυτός συναντάται μόνο στην Αίγυπτο, την Ξάνθη, την Καβάλα και τη Μύκονο.
Η μελέτη του τεμαχίων, αλλά και του σχεδίου των κιόνων δείχνει ότι προέρχονται από ένα οικοδόμημα που κατεδαφίστηκε ή κατέρρευσε και περιλάμβανε συνολικά 16 κίονες. Το βυθισμένο πλοίο μετέφερε μέρος μόνο του συνόλου των κιόνων και εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι τα τεμάχια είναι ανωμάλως θραυσμένα και δεν συναρμολογούνται μεταξύ τους. Μερικοί κίονες έχουν κυκλικές κεφαλές σα να έχουν χρησιμοποιηθεί για δέσιμο πλοίων πλησίον «μώλου».
Ο χώρος του ναυαγίου προορίζεται να λειτουργήσει ως ο πρώτος επισκέψιμος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος.
Ναυάγιο “Σαρκοφάγων” στη Σαπιέντζα Μεθώνης

Ναυάγιο νεότερων χρόνων στη θάλασσα της Μεσσηνίας
Το ναυάγιο εντοπίστηκε από καταδυτικό κλιμάκιο της ΕΕΑ, στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Μεθώνης, στη θέση «Βράχος του Καρασουμάνη» και χρονολογείται στους νεότερους χρόνους.
Το καράβι ήταν φορτηγό και μετέφερε οικοδομικά υλικά, όπως κεραμίδια από τη Μασσαλία, τούβλα και σακιά ασβέστου. Οι σωζόμενες διαστάσεις του είναι 40Χ16 μέτρα. Το φορτίο του διατηρείται άθικτο, με τη σειρά που είχε τοποθετηθεί το εμπόρευμα για τη θαλάσσια μεταφορά του. Τμήματα από το ξύλινο σκαρί του καραβιού γίνονται ορατά στον αμμώδη πυθμένα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του, βρίσκεται θαμμένο στην άμμο.
Τα κεραμίδια φέρουν επιγραφή του εργοστασίου παραγωγής τους. Τον 19ο αι. είναι γνωστό το εμπόριο εισαγωγής των φημισμένων κεραμιδιών της Μασσαλίας, τα οποία κοσμούσαν τις στέγες των νεοκλασικών σπιτιών της χώρας μας.
Κατά τη διάρκεια της υποβρύχιας έρευνας ανελκύστηκαν δείγματα από το φορτίο και το σκαρί του, για περαιτέρω μελέτη.
Η υποβρύχια έρευνα πραγματοποιήθηκε ύστερα από υπόδειξη του κ. Χρήστου Νιώκου.
Η μελλοντική υποβρύχια ανασκαφική έρευνα του ναυαγίου, θα μας δώσει νέα σημαντικά δεδομένα, όπως στοιχεία για την προέλευση και κατασκευή του πλοίου, τον τρόπο που ναυάγησε, τη θαλάσσια διαδρομή του, τις εμπορικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της εποχής κ.α.
Χρηματοδότης: ΥΠΠΟΑ
Κανταποντισμένος Προϊστορικός Οικισμός Μεθώνης
Πέραν αυτών, στην ίδια θαλάσσια έκταση, εντοπίστηκαν ναυάγια ιστορικών χρόνων (από βυζαντινά έως και οθωμανικής εποχής), παράκτιος μεσαιωνικός αγωγός ύδρευσης του φρουρίου της Μεθώνης, επιπλέον δε υπάρχει και ο βυθισμένος λιμενοβραχίονας του αρχαίου λιμανιού της Μεθώνης. Φυσικά το ενάλιο αυτό σύνολο σχετίζεται και με την διαχρονική ιστορία της Μεθώνης.
Η έρευνα, επεκτάθηκε στην επισκόπηση της ευρύτερης περιοχής, από όπου προέκυψαν χρήσιμα στοιχεία για την ερμηνεία του μηχανισμού, με τον οποίο καταποντίστηκε οικισμός.
Ο καταποντισμός των κτιριακών λειψάνων στη Μεθώνη δεν μπορεί να ερμηνευθεί με μηχανισμούς της ευστατικής θεωρίας ούτε και με ταχεία ίσως για γεωλογικά αλλά αργή για αρχαιολογικά δεδομένα, τεκτονική καταβύθιση της τάξεως του 1-2μ. ανά χιλιετία. Ο βαθμός διατήρησης των λειψάνων αυτών συνηγορεί μόνον υπέρ μιας ταχύτατης κατακόρυφης τεκτονικής κίνησης, συνοδευόμενης βεβαίως από ανάλογη σεισμική δραστηριότητα, η οποία δεν σπανίζει στην περιοχή αυτή.
Χρηματοδότες: ΥΠΠΟΑ, Δήμος Πύλου