Από το περιοδικό “ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ” : ΟΙ ΔΉΜΟΙ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΟΥ 1835
ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1880
Από το περιοδικό ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ:
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΤΟΥ 1835
Μετά την απελευθέρωση το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος είχε ανάγκη από ένα νέο διοικητικό και οργανωτικό σχήμα που θα επέτρεπε την ιδανικότερη διοικητική και οικονομική ανάπτυξη.
ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
ΠΗΓΗ: Υπουργείο Εσωτερικών
ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
1836 60.128
1839 61.881
1840 65.388
1845 75.399
1850 76.294
1855 80.068
1861 93.654
1870 104.545
1879 126.314
1889 150.253
1896 169.713
1907 178.995
1920 176.554
1928 203.488
1940 240.987
1951 227.871
1961 211.970
1971 173.777
1981 159.818
1991 166.964
Έτσι την περίοδο της αντιβασιλείας πραγματοποιείται η πρώτη προσπάθεια διοικητικής διαίρεσης της Χώρας σε Νομούς, Επαρχίες και Δήμους με το να συνταχθεί σχέδιο νόμου “περί δήμων” στη γερμανική γλώσσα, που αμέσως μεταφράστηκε στην ελληνική, το οποίο απορρίφθηκε γιατί ήταν κατά κοινή ομολογία ξεκομμένο από την ελληνική πραγματικότητα.
Μετά απ’ αυτό η Γραμματεία Εσωτερικών δημιούργησε πενταμελή γνωμοδοτική επιτροπή να μελετήσει σε βάθος το θέμα. Την επιτροπή αποτελούσαν οι:
α.Μαύρος, Νομάρχης Αργολίδας και Κορινθίας,
β. Θεοχάρης, Σύμβουλος Γραμματείας Εσωτερικών,
γ. Σχινάς, Σύμβουλος Γραμματείας Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης,
δ. Κένταυρος, Σύμβουλος Γραμματείας Οικονομικών και
ε. Παλαιολόγος, Έφορος του δημοσίου αγροκτήματος της Τυρινθας.
Η επιτροπή αυτή σε 107 ημέρες (15/6 έως 2/ 10/1833) συνέταξε και κατάθεσε σχέδιο νόμου, προσαρμοσμένο αυτή τη φορά, όσο βέβαια ήταν δυνατόν, στην ελληνική πραγματικότητα.
Έγινε μάλιστα προσπάθεια στις διοικητικές αυτές διαιρέσεις να δοθούν ελληνικά ονόματα. Έτσι π.χ. ο Δήμος Βουφράσου πήρε την ονομασία του από αρχαία τοποθεσία του βουνού Κορυφαίου, ο Δήμος Τρίκκης από το αρχαίο χωριό Τρίκκα, ο δήμος Αλαγονία από την από την αρχαία πόλη Ανδανία, ο δήμος Αιπείας από την αρχαία πόλη Αιπεία κ.λπ.
Στις 27-12-1833 υπογράφτηκε το Β.Δ. “Περί του σχηματισμού και της διαιρέσεως των δήμων” που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 3/10-1-1834 και αποτελείτο από 124 άρθρα. Με το διάταγμα αυτό εξασφαλίζονταν οι προϋποθέσεις για διαίρεση της επικρατείας σε δήμους δίνοντας στους νεοϊδρυθέντες δήμους διπλό χαρακτήρα:
α. Ο δήμος αποτελούσε νομικό πρόσωπο με αυτοδιοίκηση των δικών του υποθέσεων και
6. Ο δήμος αποτελούσε εδαφική και διοικητική περιφέρεια του Κράτους.
Αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στα βασικά του άρθρα:
Το άρθρο 2 πρόβλεπε μεταξύ των άλλων ότι: “Τα όρια των δήμων και περιοχών θέλουν τεθή λαμβανομένης επιμελώς υπ’ όψιν της φυσικής τοποθεσίας…” Το άρθρο 4 όριζε τις προϋποθέσεις των οικισμών που θα σχημάτιζαν δήμο: “παν χωρίον, έχον τουλάχιστον 300 κατοίκους δύναται να σχηματίση ίδιον δή- μον, με ιδίαν δημοτικήν αρχήν… μικρότερα χωρία, σποράδην κείμεναι οικίαι, μύλοι και άλλα οικοδομαί πρέπει να ενωθούν εις δήμους ή μετ’ αλλήλων ή με πλησίον τι κείμενον μεγαλύτερον χωρίον, να προσηλωθούν προς το παρόν εις τον πλησιέστερον δήμο. Κατά τούτο δε θέλουν ληφθή μετ’ επιστασίας υπ’ όψιν αι υπάρχουσαι σχέσεις και και συγκοινωνίαι…”
Το άρθρο 7 ξεχώριζε τους Δήμους με βάση τον πληθυσμό τους σε τρεις κατηγορίες:
α. Δήμος Α’ τάξης: Ήταν ο Δήμος που είχε πληθυσμό τουλάχιστον 10.000 κατοίκους.
β. Δήμος Β’ τάξης: Ήταν ο Δήμος που είχε τουλάχιστον 2.000 κατοίκους,
γ. Δήμος Γ’ τάξης: Ήταν ο Δήμος που είχε λιγότερους από 2.000 κατοίκους.
Συνολικά σ’ όλο το Ελληνικό Κράτος ιδρύθηκαν το 1836, 455 Δήμοι. Μ’ αυτόν τον τρόπο η αντιβασιλεία οργάνωσε την πολιτική διοίκηση του Κράτους διαιρώντας την επικράτεια σε Νομαρχίες με Νομαρχιακά Συμβούλια και σε Δήμους με Δημοτικά Συμβούλια και δημάρχους διορισμένους από το βασιλιά μεταξύ των τριών εκλεγμένων υποψηφίων. Την εποχή αυτή μόνο τα Νομαρχιακά και Επαρχιακά Συμβούλια εκλέγονταν από το λαό. Την ίδια τακτική ακολούθησε και ο Όθωνας όταν ενηλικιώθηκε.
Το 1835 δημιουργήθηκαν στα σημερινά όρια της Μεσσηνίας 54 δήμοι οι οποίοι είχαν διάρκεια ζωής μόνο πέντε χρόνια αφού, το 1840 συγχωνεύθηκαν σε 29 για λειτουργικούς λόγους.
Όλοι αυτοί οι Δήμοι διασπάστηκαν στις σημερινές κοινότητες το 1912 με το νόμο ΔΝΖ’ 1912 “Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων”.
