Antonis Liakos
Ως πρόσφατα ζούσα στην Ανατολική Αττική. Το μονοπάτι της ακτογραμμής από το Κόκκινο Λιμανάκι έως τον Μαραθώνα, το έχω περπατήσει αμέτρητες φορές, απολαμβάνοντας την ομορφιά αλλά και αγανακτώντας από την βουλιμία και την αλαζονεία των ισχυρών της περιοχής. Συρματόπλεξη ως τη θάλασσα, το μονοπάτι κόβεται πολλές φορές. Έχω περπατήσει και οδηγήσει στα στενά και αδιέξοδα δρομάκια.
Και ομολογώ ότι δεν υπήρξε ούτε μια φορά που θαυμάζοντας το πράσινο να μη σκεφτώ την πυρκαγιά. Όλη η Ελλάδα έχει καεί. Θα γλύτωνε τούτη; Τη βραδιά της φωτιάς βρέθηκα πολύ κοντά από την αρχή. Στις 5.30 ήμουν σε υπερυψωμένο σημείο της Αττικής οδού. Φοβήθηκα από τα 12 μποφορ, δεν μπορούσα να ελέγξω το αυτοκίνητο, δεν έχω ξαναζήσει παρόμοια εμπειρία ανέμου. Σταμάτησα για να προφυλαχτώ. Είδα τους καπνούς προς την Νταού Πεντέλη, τηλεφώνησα στον αδελφό μου που μένει εκεί κοντά. Την ξέρω εκείνη την περιοχή, το μονοπάτι από το μοναστήρι είναι περπατήσιμο έως τη Μάκρη. Είχε ξανακαεί. Από Νότο προς Βορρά. Τώρα με το δυτικό άνεμο και την ελάχιστη απόσταση έως τη θάλασσα το έργο ολοκληρώθηκε. Σέβομαι τη λέξη θεομηνία και μπορώ να καταλάβω το δέος με το οποίο πλάστηκε και χρησιμοποιείται. Θεομηνία που επέπεσε σε μια έτοιμη για να καεί παγίδα . Όλα τα άλλα είναι τυμβωρυχία και δημιουργία ηθικού πανικού. Με λύπη βλέπω σοβαρούς ανθρώπους, και φίλους μου, να παρασύρονται.
Εγραψα για την ΕφΣυν, και δημοσιεύεται σήμερα το άρθρο αυτό:
ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΩΡΑ!
Αν θες να μην καταλάβεις τίποτε από μια μεγάλη καταστροφή, ρίξ’ την στο μύλο της κομματικής αντιπαράθεσης. Αναζήτησε Ιφιγένειες ή αποδιοπομπαίους τράγους. Αναζήτησε ενόχους. Στην επόμενη καταστροφή θα καμώνεσαι πάλι την έκπληκτη και αγανακτισμένη στρουθοκάμηλο. Έτσι δεν έγινε με την προηγούμενη μεγάλη πυρκαγιά του 2007; Τότε έκαψε την Ελλάδα ο Καραμανλής, τώρα την καίει ο Τσίπρας. Αύριο κάποιος άλλος. Πάντως θα καίγεται.
Στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής συζήτησης, πώς να μιλήσεις για κλιματική αλλαγή, για την καλπάζουσα υπερθέρμανση του πλανήτη; Πώς να εξηγήσεις ότι ο Ασπρόπυργος και οι πλημμύρες, το Μάτι και οι πυρκαγιές συνδέονται με μια κλιμάκωση ακραίων φαινομένων που δεν περιορίζονται μόνο στην Ελλάδα; Πώς να εξηγήσεις ότι αυτά τα φαινόμενα είναι ακόμη πιο φονικά γιατί μπαζώσαμε τα ρέματα, χτίσαμε στο δάσος, συρματοπλέξαμε τις ακτές, δηλαδή παραβιάσαμε όλες τις πολεοδομικές αρχές και δημιουργήσαμε ένα χωροταξικό περιβάλλον χωρίς κανόνες, που επιδεινώνει την τρωτότητα απέναντι στις φυσικές καταστροφές; Πώς να εξηγήσεις ότι το ανθρώπινο είδος, δεν είναι πλέον φιλοξενούμενο είδος πάνω στον πλανήτη, αλλά τον συνδιαμορφώνει; Ότι οι άνθρωποι αποτελούν κι αυτοί γεωλογική και κλιματική δύναμη. Ότι περάσαμε στην ανθρωπόκαινο περίοδο της ιστορίας της γης κι ότι αυτά δεν αφορούν μόνο τον ΟΗΕ αλλά τη βιωσιμότητα και της ελληνικής κοινωνίας, ότι τα πληρώνουμε καθημερινά; Δεν παράγεις εκλογικά αποτελέσματα με αυτά, δεν παράγεις πολιτική.
Αλλά εδώ βρίσκεται το επιχείρημα που θέλω να αναπτύξω. Χρειάζεται να προσεγγίσουμε καταστροφές όπως τούτη, τοποθετώντας την σε διαδοχικούς κύκλους. Στον πρώτο, περιέχοντα κύκλο πρέπει να βάλεις τις μεγάλες περιβαλλοντικές μεταβολές, που εκδηλώνονται πλέον με μεγάλη πυκνότητα, αλλά και διαφορετικότητα επίσης. Γιατί δεν είναι μόνο οι φωτιές, δεν είναι μόνο οι πλημμύρες, δεν είναι μόνο η ερημοποίηση και η λειψυδρία. Έχουμε σκεφτεί το μεταναστευτικό φαινόμενο ως μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών εξαιτίας αυτών ακριβώς των ίδιων κλιματικών μεταβολών που προκαλούν θύματα από φωτιές και πλημμύρες; Αυτά τα φαινόμενα δεν είναι εξωτερικά ως προς την πολιτική ύλη. Γίνονται ζητήματα πολιτικής επειδή έχουν μαζικές επιπτώσεις στις κοινωνίες. Αφορούν όχι ένα υπουργείο ή μια υπηρεσία, αλλά το σύνολο των λειτουργιών της πολιτείας. Αφορούν το τι είναι, και τι αφορά η πολιτική. Θέτουν ζήτημα επαναπροσδιορισμού της έννοιας «κανονικότητα». Γιατί αυτό που βλέπουμε είναι η νέα κανονικότητα.
Επομένως πολιτική σημαίνει στρατηγική ανθεκτικότητας της κοινωνίας. Δεν βρισκόμαστε πια σε μια ουδέτερη και επίπεδη ιστορική κατάσταση με διακυμάνσεις. Δεν πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τα φαινόμενα χωριστά στα κουτάκια τους. Στρατηγική σημαίνει ότι στα μετόπισθεν των επί μέρους πολιτικών, θα πρέπει να υπάρχει μια ενιαία σύλληψη, ικανή να αποδώσει συνεκτικότητα στις διαφορετικές δράσεις. Για ένα μεγάλο ιστορικό διάστημα αυτή ήταν η έννοια της προόδου, της ανάπτυξης, η υπόσχεση του σοσιαλισμού. Τώρα όλα αυτά πρέπει να τα δούμε υπό το πρίσμα της ανθεκτικότητας της κοινωνίας. Αποδίδοντας στις καταστροφές την κεντρική θέση πού ούτως ή άλλως έχουν, αποκτώντας μια επιστημονική κατανόηση των καταστροφών στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, ενδεχομένως θα είμαστε σε θέση να καταλάβουμε τα ευάλωτα σημεία, το πεδίο και το βαθμό της επικινδυνότητας, και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε για να περιορίσουμε, όσο το δυνατό, θύματα και ζημιές. Να γιατί είναι αποπροσανατολιστική η συζήτηση για παραιτήσεις υπουργών ή της κυβέρνησης. Δίνει εντελώς λανθασμένο μήνυμα στην κοινωνία. Όπως και η αναζήτηση συνομωσίας εμπρηστών. Εμπρηστής είναι το πλαίσιο αποχαρακτηρισμού των δασών, αναγνώρισης των αυθαιρέτων, αλλαγών χρήσης της γης.
Έχει ταξικό πρόσημο η ανθεκτικότητα; Ναι, γιατί οι καταστροφές πλήττουν πρώτα και κύρια τους φτωχούς. Σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα. Γι αυτό η στρατηγική ανθεκτικότητας πρέπει να γίνει κεντρική επιλογή της Αριστεράς. Αντί να περιορίζεται η κυβέρνηση στα άμεσα μικρο-μέτρα ανακούφισης, πρέπει να βγει ο πρωθυπουργός με μια μεγάλη στρατηγική. Στρατηγική συγκεκριμένη για το περιβάλλον, τα δάση, το χωροταξικό, τους κανόνες πολεοδομίας, την αντιμετώπιση των κινδύνων, όλα εκείνα τα ζητήματα που είναι ήδη διατυπωμένα από το επιστημονικό δυναμικό της χώρας, τους πολεοδόμους, τους μηχανικούς, τους περιβαντολόγους. Υπάρχουν αυτές οι προτάσεις. Η Αριστερά και η προοδευτική Ελλάδα από τη δεκαετία του 60 πάντοτε τις είχε ως άξονα αναφοράς. Δεν έγινε αυτό μετά τις φονικές πυρκαγιές της Πελοποννήσου το 2007. Τώρα, έχοντας πίσω τα θύματα της καταστροφής αυτής, τώρα είναι η ώρα να μπουν κανόνες για όλη την Ελλάδα, και ακόμη να ξαναχτιστούν οι περιοχές αυτές πλέον υποδειγματικά.
Η πολιτική προστασία δεν μπορεί να είναι υπόθεση φιλανθρωπίας, όπως έδειξε η απίστευτη πρόταση να αναλάβει το Ίδρυμα Νιάρχου τη συντήρηση των πυροσβεστικών αεροπλάνων! Όταν μια χώρα σαν την Ελλάδα, δαπανά πάνω από το 2% του ΑΕΠ για την Εθνική Άμυνα, είναι δυνατόν να μην χωράει τον μόνο πόλεμο με θύματα που διεξάγεται στην Ελλάδα, δηλαδή των φυσικών καταστροφών; Το δόγμα της άμυνας πρέπει να είναι ενιαίο και η δημοκρατική πολιτεία εγγυητής της συλλογικής ασφάλειας.
ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΩΡΑ!
Αν θες να μην καταλάβεις τίποτε από μια μεγάλη καταστροφή, ρίξ’ την στο μύλο της κομματικής αντιπαράθεσης. Αναζήτησε Ιφιγένειες ή αποδιοπομπαίους τράγους. Αναζήτησε ενόχους. Στην επόμενη καταστροφή θα καμώνεσαι πάλι την έκπληκτη και αγανακτισμένη στρουθοκάμηλο. Έτσι δεν έγινε με την προηγούμενη μεγάλη πυρκαγιά του 2007; Τότε έκαψε την Ελλάδα ο Καραμανλής, τώρα την καίει ο Τσίπρας. Αύριο κάποιος άλλος. Πάντως θα καίγεται.
Στο πλαίσιο της τρέχουσας πολιτικής συζήτησης, πώς να μιλήσεις για κλιματική αλλαγή, για την καλπάζουσα υπερθέρμανση του πλανήτη; Πώς να εξηγήσεις ότι ο Ασπρόπυργος και οι πλημμύρες, το Μάτι και οι πυρκαγιές συνδέονται με μια κλιμάκωση ακραίων φαινομένων που δεν περιορίζονται μόνο στην Ελλάδα; Πώς να εξηγήσεις ότι αυτά τα φαινόμενα είναι ακόμη πιο φονικά γιατί μπαζώσαμε τα ρέματα, χτίσαμε στο δάσος, συρματοπλέξαμε τις ακτές, δηλαδή παραβιάσαμε όλες τις πολεοδομικές αρχές και δημιουργήσαμε ένα χωροταξικό περιβάλλον χωρίς κανόνες, που επιδεινώνει την τρωτότητα απέναντι στις φυσικές καταστροφές; Πώς να εξηγήσεις ότι το ανθρώπινο είδος, δεν είναι πλέον φιλοξενούμενο είδος πάνω στον πλανήτη, αλλά τον συνδιαμορφώνει; Ότι οι άνθρωποι αποτελούν κι αυτοί γεωλογική και κλιματική δύναμη. Ότι περάσαμε στην ανθρωπόκαινο περίοδο της ιστορίας της γης κι ότι αυτά δεν αφορούν μόνο τον ΟΗΕ αλλά τη βιωσιμότητα και της ελληνικής κοινωνίας, ότι τα πληρώνουμε καθημερινά; Δεν παράγεις εκλογικά αποτελέσματα με αυτά, δεν παράγεις πολιτική.
