Αρχείο ετικέτας Πολιτισμός

Αφιέρωμα Πολιτισμική Πολιτική,Αφιερώματα,Πολιτισμός -Παιδεία

Πολιτισμική περιφερειακή πολιτική στην Ελλάδα: πόροι, οργάνωση, οικονομία, διαχείριση

Πολιτισμική περιφερειακή πολιτική στην Ελλάδα: πόροι, οργάνωση, οικονομία, διαχείριση | Ομιλία της Μυρσίνης Ζορμπά στη συνάντηση «Πολιτισμός 2030»Η κ. Ζορμπά μίλησε μεταξύ άλλων για:

  • ​Ένα σύγχρονο μοντέλο δημόσιας πολιτικής για τον πολιτισμό.
  • Περιφερειακή πολιτισμική πολιτική στην κατεύθυνση της ανασυγκρότησης της ταυτότητας και της ανάδειξης των πόλεων και των περιφερειών.
  • Τα περιφερειακά γραφεία σύγχρονου πολιτισμού που είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν στις περιφέρειες και στους μεγάλους δήμους της χώρας.
  • Την «Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής» που θα πλαισιώσει τον νέο Ειδικό Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού.
  • Την ίδρυση «Περιφερειακών Κέντρων Πολιτισμού».
  • Την ανάγκη σχεδιασμού της πολιτισμικής πολιτικής σε βάθος δεκαετίας.
  • Τη συμπεριληπτικότητα και συμμετοχικότητα ως άξονα σχεδιασμού της πολιτισμικής πολιτικής και τη σημασία της αλλαγής του λόγου περί πολιτισμού.
  • Την πραγματοποίηση ερευνών για τον τρόπο που κατανοούν τις έννοιες πολιτισμός και τέχνη οι πολίτες και, ιδιαίτερα, οι νέοι σήμερα.
  • Την πολιτισμική δημοκρατία ως τον ακρογωνιαίο λίθο του σχεδιασμού της πολιτικής του Υπουργείου.
  • Τα ζητήματα στα οποία καλείται να ανταποκριθεί η Ελευσίνα2021, προκειμένου να αναδιαμορφωθεί το πεδίο της πολιτικής του πολιτισμού.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. 

***

Με ιδιαίτερη χαρά υποδεχθήκαμε την ανακήρυξη της Ελευσίνας σε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Πριν απ’ όλα ασφαλώς γιατί αποτελεί μια σημαντική διάκριση για την πόλη, αλλά κι επειδή εξ αρχής η ομάδα διεκδίκησης έθεσε στο σώμα του φακέλου που επεξεργάστηκε και κατέθεσε τον πυρήνα και την προοπτική δυναμικών ιδεών που αφορούν την ίδια την πολιτική του πολιτισμού και τους δρώντες στο εσωτερικό της, το πεδίο της καλλιτεχνικής παραγωγής και των συντελεστών του, την πόλη στη σχέση της με τη μνήμη αλλά και τα δίκτυα των κοινοτήτων που τη συναποτελούν, την παραγωγική διάσταση της πολιτιστικής βιομηχανίας και τις μεταμορφώσεις του τοπικού μέσα από τη σχέση του με το υπερτοπικό και το παγκόσμιο, εντέλει το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα.

Όλα τα παραπάνω εντάσσονται στη συζήτηση για ένα σύγχρονο μοντέλο δημόσιας πολιτικής για τον πολιτισμό κι αυτό απαιτεί, εκτός των άλλων, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας πολιτισμικής περιφερειακής πολιτικής. Πρόκειται για μια ανάγκη που έχει διαπιστωθεί εδώ και αρκετά χρόνια και που έχει πίσω της προβληματισμό και πρωτοβουλίες που αξίζει να θυμηθούμε: τον Θάνο Μικρούτσικο και το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων και τον Παύλο Γερουλάνο με τη Λευκή Βίβλο.

Σήμερα καλούμαστε να διαμορφώσουμε μια περιφερειακή πολιτισμική πολιτική στην κατεύθυνση της ανασυγκρότησης της ταυτότητας και της ανάδειξης των πόλεων και των περιφερειών, με κεντρικούς άξονες: τη συμπερίληψη όλων των ομάδων του πληθυσμού χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, την πολιτισμική συνοχή μέσα από τη μείωση των ανισοτήτων, τις συμμετοχικές διαδικασίες, την παραγωγική και οικονομική αναζωογόνηση, τη χρήση πόρων που μπορεί να ήταν παραγνωρισμένοι ή και υποτιμημένοι ως χτες. Μια περιφερειακή πολιτική πολιτισμού που θα αφορά τόσο τον χρονικό ορίζοντα σχεδιασμού της πολιτικής αυτής όσο και την γεωγραφία της.

Για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε περιφερειακά γραφεία σύγχρονου πολιτισμού που θα δημιουργηθούν στις περιφέρειες και στους μεγάλους δήμους της χώρας, τα οποία θα ανιχνεύσουν, σε ένα πρώτο επίπεδο, τα πεδία δραστηριότητας και το δυναμικό κοινό των οργανισμών, φορέων και συλλογικοτήτων πολιτισμού κάθε περιοχής. Θα πρέπει στο σημείο αυτό τα περιφερειακά γραφεία σύγχρονου πολιτισμού να είναι ανοιχτά στο να διαχειριστούν την επικοινωνία με ένα ετερόκλιτο πλήθος φορέων, οργανισμών, κινήσεων, με κριτήριο τη δυναμική παρουσία και την επιρροή τους στην περιοχή, χωρίς προκαταλήψεις όσον αφορά τη θεσμική διάσταση, την ιστορικότητα, τον ιδιωτικό ή δημόσιο χαρακτήρα, την τυπική ή άτυπη μορφή. Στον διάλογο έχουν ισότιμη θέση βιβλιοθήκες, πολιτιστικοί οργανισμοί των Δήμων, ωδεία, κινηματογραφικές λέσχες, μουσεία, σύλλογοι, φοιτητικές ομάδες, κινήσεις και ενώσεις πολιτών και καθένας που ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό. Προκειμένου να πετύχουμε τον διάλογο όλων και την ευέλικτη συνεργασία και δικτύωση σε μια πρώτη φάση ανταλλαγής εμπειριών και προδιαγραφής μελλοντικών συμπράξεων, οφείλουμε να δώσουμε χώρο σε όλα τα ζωντανά κύτταρα της περιφέρειας να βρεθούν στο τραπέζι του διαλόγου. Στόχος η διαμόρφωση ενός σχεδίου πολιτισμικής ανάπτυξης της περιφέρειας.

Τα περιφερειακά σχέδια πολιτισμικής ανάπτυξης θα μπορούν να βρουν στο Υπουργείο Πολιτισμού τον αναγκαίο συνομιλητή και υποστηρικτή, καθώς πολύ σύντομα θα οργανωθεί η Ειδική Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού. Αυτή η νέα δυνατότητα θα επιτρέψει στη Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού να διευρύνει τον ορίζοντά της και να συμβάλει στον πολιτικό σχεδιασμό και την υποστήριξη της περιφερειακής πολιτικής για τον πολιτισμό.

Πλάι στον Ειδικό Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού θεωρούμε σημαντικό να λειτουργήσει μια «Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής», που θα αποτελείται από υπηρεσιακούς και μη υπηρεσιακούς παράγοντες, θα είναι διεπιστημονική και θα στελεχώνεται και με απόφοιτους των μεταπτυχιακών τμημάτων πολιτιστικής διαχείρισης. Αυτή η Επιτροπή θα μπορεί να εργαστεί για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της περιφερειακής πολιτικής από πλευράς Υπουργείου Πολιτισμού, την αναζήτηση πόρων, την επεξεργασία και την προκήρυξη προγραμμάτων που θα απευθύνονται στις περιφέρειες. Επίσης, θα μπορεί να εργαστεί πάνω στις προδιαγραφές των «Περιφερειακών σχεδίων πολιτισμικής ανάπτυξης», να υποστηρίζει τη δουλειά των «Περιφερειακών Γραφείων Σύγχρονου Πολιτισμού», να συγκροτεί τα απαραίτητα αρχεία, να αξιοποιεί τα υπάρχοντα μητρώα φορέων και κλαδικών πληροφοριών, να προσφέρει τεχνική βοήθεια στα «Περιφερειακά Γραφεία», να έχει τη συνολική ευθύνη για τον σχεδιασμό και υλοποίηση της περιφερειακής πολιτισμικής πολιτικής.

Τι σημαίνει στην πράξη αυτό; Από τη μία μεριά τη συγκρότηση περιφερειακών γραφείων και σχεδίων πολιτισμού στην περιφέρεια, από την άλλη τη συγκρότηση ενός συνομιλητή και συνδιαμορφωτή περιφερειακής πολιτικής στο Υπουργείο Πολιτισμού. Για τον λόγο αυτό θεωρούμε άλλωστε απαραίτητο και εργαζόμαστε από τώρα για ένα ΕΣΠΑ 2014-2020, που θα διαθέτει για τον σκοπό αυτό το Υπουργείο.

Παράλληλα, μέσα από το παραπάνω σχήμα θεωρούμε σημαντικές τις κεντρικές κατευθύνσεις της πολιτισμικής πολιτικής. Ο πολιτισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων, των προκαταλήψεων και του αποκλεισμού, για την κοινωνική συνοχή, την ενίσχυση της αλληλεγγύης, τη διαμόρφωση δημοκρατικών κοινωνιών που θα ενισχύουν τη δημιουργικότητα, την ελεύθερη και ισότιμη έκφραση, τη συμμετοχικότητα και τη διαμόρφωση κριτικά σκεπτόμενων πολιτών. Για τον λόγο αυτό, οι κεντρικές κατευθύνσεις της πολιτισμικής πολιτικής θα αποτελούν επίσης πεδίο διαλόγου με τις περιφέρειες και θα υποστηρίζονται από προγράμματα της Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής. Κοινωνικο-πολιτισμικά φαινόμενα όπως η βία, η θρησκευτική μισαλλοδοξία, ο σεξισμός, η εσωστρέφεια, ο τοπικισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία απαιτούν την δημιουργία προγραμμάτων που θα μπορούν να αποκτούν περιφερειακή διάσταση με την ενίσχυση των απαραίτητων παρεμβάσεων.

Η ίδρυση «Περιφερειακών Κέντρων Πολιτισμού» θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει τους κόμβους ενός πολιτισμικού δικτύου με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή δρώντων και κοινού. Κοινωνικός χώρος, πληροφόρηση, επικοινωνία, διάχυση ιδεών, εκδηλώσεις, μπορούν να δοκιμάζουν πρακτικά την εφαρμογή μιας πολυεστιακής ανάπτυξης του πεδίου του πολιτισμού συνδέοντας την περιφέρεια με άλλες περιφέρειες και το κέντρο.

Όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητο να σχεδιαστούν με ορίζοντα δεκαετίας, κι έτσι περνάμε από το 2020 στο ’30. Το να μπορεί κανείς να προγραμματίζει, σχεδιάζει και εφαρμόζει πολιτισμικά προγράμματα με πνοή στον χρόνο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση που δρα πολλαπλασιαστικά στην καινοτομία, ποιότητα και επιδραστικότητα των προγραμμάτων αυτών τόσο γενικά, όσο και ειδικότερα, στις κοινότητες τις οποίες αφορούν.

Παρόμοια είναι άλλωστε η τάση της πολιτισμικής πολιτικής σε όλη την Ευρώπη. Εμβληματικά ιδρύματα όπως το Arts Council της Αγγλίας, που αποτελεί πυλώνα όχι μόνο για τον σχεδιασμό της πολιτισμικής πολιτικής αλλά και για την ίδια τη σύλληψη και τη θεσμοποίησή της μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και αυτά της Σκωτίας, της Ιρλανδίας, της Νορβηγίας, της Φιλανδίας κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Και βέβαια, όλη η προσπάθεια που έγινε τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες στην κατεύθυνση αυτή δεν ήταν ουδέτερης πολιτικής κατεύθυνσης. Το αντίθετο. Στόχος ήταν να αποκατασταθεί η πίστη στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, μέσα από τη διεύρυνση όσων συμμετέχουν στην παραγωγή και την κατανάλωση της πολιτισμικής δημιουργίας, ή διαφορετικά, η δημιουργία των όρων και των συνθηκών για την επίτευξη των διαδικασιών πολιτισμικής δημοκρατίας.

Στο επίκεντρο της στρατηγικής των φορέων αυτών είναι ο σχεδιασμός της πολιτισμικής πολιτικής της επόμενης δεκαετίας σε μια κατεύθυνση ανανέωσης και εκσυγχρονισμού, ώστε να ανταποκρίνεται στις νέες ανάγκες, ανησυχίες και προσδοκίες της κοινωνίας. Στο επίκεντρο η κουλτούρα της καθημερινής ζωής, ετερόκλιτη, πολυφωνική και πολυδύναμη, με προστιθέμενη αξία για τα χαμηλά στρώματα και τη συνοχή της κοινωνίας. Αλλά, προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, χρειαζόμαστε πρώτα να αποσαφηνίσουμε την ίδια την έννοια του πολιτισμού. Να μετακινηθούμε από τις λογικές της εννοιολόγησης της κουλτούρας «από τα πάνω», στην χαρτογράφηση και κατανόηση των πολυφωνικών και ποικιλότροπων πολιτισμικών πόρων, των όρων παραγωγής τους, των πολιτισμικών πρακτικών. Γι’ αυτό, πολύ χαρακτηριστικά, πριν από οποιοδήποτε σχεδιασμό, ή καλύτερα ως προϋπόθεσή του, πραγματοποιούνται έρευνες για τον τρόπο που κατανοούν τις έννοιες πολιτισμός και τέχνη οι πολίτες, και ιδιαίτερα οι νέοι, σήμερα. Με πρωτοβουλία του Arts Council της Αγγλίας, για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκαν έρευνες σε ένα σημαντικό δείγμα του πληθυσμού με αμεσότητα και πολυμορφική και πολυεπίπεδη προσέγγιση, οι οποίες φωτίζουν πολύ ενδιαφέρουσες τάσεις ως προς την πρόσληψη του πολιτισμικού φαινομένου –τάσεις που μπορεί να υποψιαζόμασταν, αλλά δεν είχαμε εμπειρικά δεδομένα για να υποστηρίξουμε. Δείχνουν μεταξύ των άλλων ότι το τι κατανοούμε ως πολιτισμό είναι σε μεγάλο βαθμό συνάρτηση της ηλικιακής μας ομάδας αλλά, κυρίως, της κοινωνικής και οικονομικής μας θέσης. Με άλλα λόγια, αυτό που προκύπτει με σαφήνεια από τις σχετικές έρευνες είναι ότι υπάρχει μεγάλη απόκλιση στο τι αντιλαμβάνονται και στο πώς διαμορφώνουν πεποιθήσεις και στάσεις ζωής, ανάλογα με τις βιωμένες συνθήκες της ζωής τους.

Η κατανόηση αυτή, όπως και μια σειρά από άλλες που αφορούν το τι νοείται ως πολιτισμός και τέχνη από τους πολίτες, είναι πολύ σημαντική αν θέλουμε να σχεδιάσουμε μια πολιτισμική πολιτική που δεν θα είναι «για» τους πολίτες και τις κοινότητές τους, αλλά θα σχεδιάζεται και θα υλοποιείται μαζί με τους πολίτες, θα προκύπτει μέσα από τις ανάγκες και τις ανησυχίες τους ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής τους ύπαρξης. Γι’ αυτό και το Υπουργείο Πολιτισμού σχεδιάζει να πραγματοποιήσει τέτοιου είδους έρευνες, που θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε τα αιτήματα των κοινοτήτων και με οδηγό την κατανόηση αυτή να σχεδιάσουμε την ανταπόκριση των παρεμβάσεων.

Η συμπεριληπτικότητα και η συμμετοχικότητα ως άξονας σχεδιασμού της πολιτισμικής πολιτικής πρέπει να ανταποκρίνεται στον τρόπο που υλοποιούνται οι ίδιες οι πολιτικές παρεμβάσεις. Η αλλαγή του λόγου περί πολιτισμού είναι σημαντική, μόνο ωστόσο αν εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα Λόγου που συμπεριλαμβάνει τις πρακτικές. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η πολιτισμική δημοκρατία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του σχεδιασμού της πολιτικής μας.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Σημαίνει την ενεργή καταπολέμηση της επίδρασης των ανισοτήτων και των διακρίσεων στο πεδίο του πολιτισμού. Χρειάζονται πολιτικές επιλογές και στοχευμένες δράσεις, για να πετύχουμε την άρση των συνθηκών που περιορίζουν τον πολιτισμικό ορίζοντα των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Χρειάζονται υποδομές, υποστηρικτικό περιβάλλον, θεσμοποιημένες διαδικασίες και δρώντα υποκείμενα. Αλλά το πιο κρίσιμο, χρειάζεται να βρούμε το πλαίσιο που θα εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή των αποκλεισμένων, περιθωριοποιημένων, ευάλωτων ή «αόρατων» ομάδων στο πεδίο του πολιτισμού, χωρίς το πλαίσιο αυτό να παράγει, μέσα από την λειτουργία του, νέες, ίσως άλλου τύπου, διακρίσεις.

Η σημερινή μας συνάντηση και η διοργάνωση αυτή «Πολιτισμός 2030» καλείται εκ των πραγμάτων να παίξει σημαντικό ρόλο στο νέο αυτό πεδίο που ανοίγεται μπροστά μας με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη δεκαετία. Αποτελεί αναμφισβήτητα πρόκληση.

Η Ελευσίνα έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά δομικών ζητημάτων του οργανισμού, ζητήματα νομικού πλαισίου, επιχειρησιακά σχέδια, καθυστερήσεις που έχουν ήδη παρουσιαστεί στην πορεία ορισμένων από τα έργα. Από την άλλη, έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα γραφής σε ό,τι αφορά την καλλιτεχνική δημιουργία, τη συμπεριληπτικότητα, τον βιωματικό και τον συμμετοχικό χαρακτήρα των πολιτισμικών δράσεων. Το Φεστιβάλ Συνοικισμός το καλοκαίρι, το έργο «Αποθέματα: Invatory», τα προγράμματα που σχεδιάζονται για την ενίσχυση των ικανοτήτων, καθώς και οι συνέργειες που ετοιμάζονται σε ό,τι αφορά τα φεστιβάλ, αποτελούν μερικές από τις πρωτοβουλίες που μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε.

Πώς θα αλλάξει η πόλη σε διάρκεια με αξιώσεις μέσα από τις νέες πολιτικές του πολιτισμού;

Το στοίχημα είναι να μπορέσει να ανταποκριθεί αποτελεσματικά και με μακρόπνοη προοπτική σε μια σειρά από ζητήματα που θα συμβάλλουν στην αναδιαμόρφωση του πεδίου της πολιτικής του πολιτισμού:

  • ​Να ενθαρρύνει τη διεύρυνση του πεδίου του πολιτισμού, ώστε να συμπεριλάβει το πολιτισμό της καθημερινής ζωής και τη βιωμένη κουλτούρα.
  • Να ενθαρρύνει τη διεύρυνση της συμμετοχής καλλιτεχνικών ομάδων στην πολιτισμική παραγωγή.
  • Να αναπτύξει συμμετοχικές και συμπεριληπτικές πρακτικές.
  • Να εστιάσει στη διαθεματικότητα (intersectionality), ώστε να δώσει τη δυνατότητα της συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν πολλαπλούς αποκλεισμούς και ανισότητες.
  • Να δομήσει συνέργειες με ένα δίκτυο πολιτισμικών κέντρων τόσο στην κοινότητα όσο και έξω από αυτήν.
  • Να συνδυάσει την στροφή στην καινοτομία με την στροφή στην ποιότητα.
  • Να συνδεθεί με τα προτάγματα της εθνικής πολιτισμικής πολιτικής.
  • Να υποστηρίξει τους δημιουργούς και τη δημιουργικότητα.
  • Να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τοπική κοινότητα, τη μνήμη, τις προσδοκίες και τις ανάγκες της και ταυτόχρονα να επανεξετάζει και να ανανεώνει διαρκώς αυτή τη σύνδεση.
  • Οι δομές και οι δράσεις που θα δημιουργηθούν να είναι προοπτικά βιώσιμες, έτσι ώστε να αλλάξει η πόλη και οι ζωές των ανθρώπων σταθερά προς το καλύτερο.

Εύχομαι οι επόμενες ημέρες να είναι παραγωγικές σε ιδέες και συναισθήματα και να συνεχίσουμε με αισιοδοξία την επόμενη δεκαετία όλοι μαζί.
​***Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Μυρσίνη Ζορμπά έδωσε την κεντρική ομιλία στην εναρκτήρια συνεδρία της πρώτης ετήσιας συνάντησης του προγράμματος «Πολιτισμός 2030», που διοργανώνει ο πολιτιστικός οργανισμός «Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα», από 8/11/2018 έως 11/11/2018 στο Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Δυτικής Αττικής, με θέμα «Είναι η Τέχνη Πρωτεύουσα; / Ιs the Art Capital?»​

κοινοποίησε το:
Ενημέρωση Ειδήσεις Πληροφόρηση,Πολιτισμός -Παιδεία

CulturePolis – Φόρουμ Πολιτισμού, Βιωσιμότητας και Καινοτομίας

Σύνδεσμος

Τα Εργαστήρια της CulturePolis

Η CulturePolis το 2016 εισήγαγε μια νέα δομή διαχείρισης υπό τον τίτλο «Εργαστήρια». Πρόκειται για εξειδικευμένες οργανωτικές δομές που έχουν αυτονομία δράσης πάντοτε υπό την εποπτεία της διοίκησης της α.μ.κ.ε. και την επιστημονική στήριξη της Συμβουλευτικής Επιτροπής.

Τα «Εργαστήρια» λειτουργούν ως άτυπες επιχειρησιακές  και ενδεχομένως επιχειρηματικές μονάδες υπό τη σκέπη της οργάνωσης (business within the business), στις οποίες εντάσσονται όλα τα στελέχη καθώς και εξωτερικοί  συνεργάτες και εθελοντές της CulturePolis.

Πρόκειται για μια δυναμική μορφή οργάνωσης που ξεκίνησε πειραματικά το 2016 με συγκεκριμένο αριθμό εργαστηρίων, τα οποία μπορεί στην πάροδο του χρόνου να διαλυθούν ή συγχωνευθούν με άλλα ενώ συγχρόνως μπορούν να δημιουργηθούν νέα ανάλογα με τις εξελίξεις και αναγκών.

Δημιουργήθηκαν 4 ευρείς θεματικοί κύκλοι : Τέχνες και Πολιτισμός – Βιωσιμότητα και Περιβάλλον – Πολιτική και Κοινωνική Καινοτομία – Περιφερειακή Ανάπτυξη μέσα στους οποίους δημιουργήθηκαν πιλοτικά μέσα στο 2016 τα διάφορα Εργαστήρια (βλ. διάγραμμα).

Τέχνες & Πολιτισμός

  • Τέχνες & Πολιτιστική πολιτική
  • Πολιτιστική Κληρονομιά
  • Δημιουργική Οικονομία  & Επιχειρηματικότητα

Βιωσιμότητα & Περιβάλλον

  • Αγροδιατροφή & Βιοποικιλότητα
  • Πολιτισμός της Γαστρονομίας
  • Φυσική Κληρονομιά Περιβάλλον

Περιφερειακή Ανάπτυξη

  • Πολιτικές & Προγράμματα
  • έργα διακρατικής/ διασυνοριακής συνεργασίας
  • Παράκτιος θαλάσσιος τουρισμός & Πιστοποίηση ODYSSEA

Κοινωνική -Πολιτική Καινοτομία

  • Κοινωνία Πολίτες Νεολαία
  • Εκπαίδευση – Κατάρτιση
  • Απασχόληση – Κοινωνική Επιχειρηματικότητα

Κύκλος : Τέχνες & Πολιτισμός

Εργαστήριο 1 : Τέχνες και Πολιτιστική Πολιτική

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με τρία κυρίως θέματα :

Θεματική ενότητα 1: Πολιτιστικές Πολιτικές, Σχέσεις και Διπλωματία

Θεματική ενότητα 2: Πολιτιστική Στρατηγική Τοπικής Αυτοδιοίκησης & οργανισμών

  • Έρευνα Πολιτιστικής Στρατηγικής Ελληνικών Πόλεων

Θεματική ενότητα 3: Καλλιτεχνικές και πολιτιστικές πρωτοβουλίες & έργα

Προτάσεις σε φάση αξιολόγησης

  • Meta-Ιncubation Scheme for artists and cultural professionals – CULTPRO – Creative Europe, Call 2016

Συναφείς δράσεις

Εργαστήριο 2 : Πολιτιστική Κληρονομιά

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με δυο κυρίως θέματα :

Θεματική ενότητα 1: Βιώσιμη Διαχείριση κληρονομιάς

Θεματική ενότητα 2: Νέες τεχνολογίες στον πολιτισμό / πολιτιστικό τουρισμό

 Εργαστήριο 3 : Δημιουργική Οικονομία και Επιχειρηματικότητα

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με δυο κυρίως θέματα :

Θεματική ενότητα 1: Πολιτιστικές και Δημιουργικές Βιομηχανίες

  • Εκκολαπτήριο ΠΔΒ
  • Προτάσεις ΠΕΠ Ιονίων Νήσων  -2014-2020 Εκκολαπτήριο ΙΝ : Πιλοτικό με «7 Τεχνών Τόπος»

Προτάσεις Interreg σε φάση αξιολόγησης

  • Greece-Albania Incubation Link (GRALINC) {Greece-Albania}
  • Incubation Business Cluster -GRITAL-BIC {Greece- Italy}

Θεματική ενότητα 2: Πολιτιστικός Τουρισμός

Προτάσεις Interreg σε φάση αξιολόγησης

  • INNOVIMENTOR (BalkanMed)
  • JUMP {Greece- Italy}
  • SMARTIMONY {Greece- Italy}

Κύκλος : Βιωσιμότητα και Περιβάλλον

Εργαστήριο 4 : Αγροδιατροφή, βιοποικιλότητα, γαστρονομία

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με τρία κυρίως θέματα :

Θεματική ενότητα 1: Αγροδιατροφή και Βιοποικιλότητα

Προτάσεις Interreg σε φάση αξιολόγησης

  • Farmers Entrepreneurship Observatory  – F.E.O { Greece-Italy}

Θεματική ενότητα 2: Πολιτισμός της Γαστρονομίας

Θεματική ενότητα 3: Φυσική Κληρονομιά – Περιβάλλον

Προτάσεις Interreg σε φάση αξιολόγησης

  • SOS Coasts { Greece-Italy}

Κύκλος : Κοινωνική & Πολιτική καινοτομία

Εργαστήριο 5 : Πολιτική καινοτομία

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με τρεις κυρίως θεματικές ενότητες :

Θεματική ενότητα 1: · Κοινωνία – Πολίτες – Νεολαία

Θεματική ενότητα 2: Εκπαίδευση – Κατάρτιση

Προτάσεις

  • PPI for KIDS (ERASMUS +)

Θεματική ενότητα 3: Απασχόληση – Κοινωνική επιχειρηματικότητα

  • JOYNEET (Europe for Citizens) – ολοκληρώθηκε 2016

Προτάσεις

  • JOYNEET2: The future of social inclusion in Europe {Europe for Citizens 2017}

Κύκλος : Πρωτοβουλίες Περιφερειακής Ανάπτυξης

Κύκλος : Περιφερειακή Ανάπτυξη 

Εργαστήριο 6 : Προγράμματα – Πολιτικές – Παράκτιος Τουρισμός

Το εργαστήριο αυτό ασχολείται με με τρείς κυρίως θεματικές ενότητες :

Θεματική ενότητα 1: Πολιτικές και Προγράμματα

Θεματική ενότητα 2: Έργα Interreg διακρατικής – διασυνοριακής  συνεργασίας

Θεματική ενότητα 3: Παράκτιος – θαλάσσιος τουρισμός Πιστοποίηση για ODYSSEA

Προτάσεις Interreg σε φάση αξιολόγησης

  • AdrionLinks (Adrion)
  • Natural & Cultural  Routes – GRIT-Routes (Interreg Greece-Italy)

Πηγή: CulturePolis – Φόρουμ Πολιτισμού, Βιωσιμότητας και Καινοτομίας

κοινοποίησε το:
Πολιτισμός -Παιδεία

Το (δια)ραπτικό σύμπαν του Μάνου Ελευθερίου

Δεν συνειδητοποιούμε πόσα τραγούδια που έχουν στοιχειώσει πάνω στα χείλια μας είναι δικά του. Η Μαρκίζα. Η Δίκοπη ζωή. Τα Λόγια και τα Χρόνια. Το Τραίνο Φεύγει στις Οκτώ. Του Κάτω Κόσμου τα Πουλιά. Η Ατέλειωτη Εκδρομή. Και τόσα, μα τόσα άλλα. Ο Άκης Γαβριηλίδης στην ανάρτηση του  ανακάλυψε μια “κλωστή” που διαπερνά “Το (δια)ραπτικό σύμπαν του Μάνου Ελευθερίου ”  Πηγή : https://nomadicuniversality.com/
Ο Άκης Γαβριηλίδης γεννήθηκε το 1964 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε νομικά στο Α.Π.Θ. και υποστήριξε διδακτορική διατριβή φιλοσοφίας του δικαίου στην ίδια σχολή. Από το 1995 ζει στις Βρυξέλλες όπου απασχολείται επαγγελματικά ως μεταφραστής και ερασιτεχνικά ως ραδιοφωνικός παραγωγός. Πρωτότυπα κείμενα και μεταφράσεις του έχουν δημοσιευθεί σε πολιτικά ή/ και θεωρητικά έντυπα διαφόρων χωρών, καθώς και στο Διαδίκτυο.

Πηγή: Κουμπιά, δαντέλες, κόπιτσες: το (δια)ραπτικό σύμπαν τού Μάνου Ελευθερίου | Nomadic universality

του Άκη Γαβριηλίδη

Στις 22 Ιουλίου του 2018, παραμονές της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι και στη Ραφήνα, ο ποιητής και στιχουργός Μάνος Ελευθερίου περνούσε τη στερνή την πύλη με του καιρού δεμένος τις κλωστές. Μπορεί όμως και λυμένος, απαλλαγμένος οριστικά απ’ αυτές.

Αποτελεί χαρακτηριστική ειρωνεία –όχι τραγική· η τραγικότητα είναι ένα τόσο βαρύγδουπο και απόλυτο μέγεθος που δεν χωράει στο λιτό σύμπαν του Ελευθερίου όπου έχει κυρίως την τιμητική της η αδεξιότητα, η αμηχανία, η ασυνεννοησία-, το ότι η σορός του, τη μέρα που η μισή Αττική καιγόταν, χρειάστηκε να ταξιδέψει στη Βουλγαρία ώστε να αποτεφρωθεί και να ξαναγυρίσει.

Αν ακολουθούσαμε το σύνηθες «προφητικό» αφήγημα που πλαισιώνει στην Ελλάδα τους ποιητές, θα μπορούσαμε να δούμε αυτή την εξέλιξη ως μια επιβεβαίωση του δικού του στίχου:

Αυτός ο τόπος, αυτό το χώμα

και πεθαμένους δεν μας θέλει ακόμα.

Πράγμα που θα ταίριαζε άλλωστε και με το γνωστό κλισέ περί της «Ελλάδας που τρώει τα παιδιά της».

Αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν άστοχο. Γιατί ο Μάνος Ελευθερίου ήταν ίσως ο μόνος από τη γενιά του, τη γενιά ας πούμε του «έντεχνου λαϊκού τραγουδιού», που στη θεματολογία των στίχων του υπήρχε ριζοσπαστικός πατριωτισμός, ηρωισμός, μαρτυρολογία, Μακρυγιάννης και δεκαετία του 30, αλλά όχι νεκροφιλία.

Και δεν υπήρχε νεκροφιλία διότι η ποιητική τού Ελευθερίου μιλάει μεν για το τραύμα, μιλάει για ζωές που καταστράφηκαν, για τη διάρρηξη του νοήματος, αλλά δεν μένει σ’ αυτό: μιλάει επίσης για τις προσπάθειες των ανθρώπων να ανασυνδέσουν, να ξαναφτιάξουν, να ξανασυρράψουν το νόημα –ή πάντως κάποιο νόημα, όχι απαραίτητα το ίδιο.

Καθώς λιώνει η κλωστή

Και τα δύο αυτά ο Ελευθερίου τα κάνει κατεξοχήν μέσα από ένα κεντρικό σημαίνον, που υπήρξε άλλωστε από παλιά πολύ κεντρικό σε όλους τους εδραίους πολιτισμούς, και σε αρκετούς νομαδικούς: την κλωστή. Και γενικώς τα ύφανσης σημαντικά.

Το πλέξιμο ως γνωστόν είναι η ίδια λέξη με την πλοκή, με την ανέμη που γυρίζει και φτιάχνει νήματα και νοήματα.

Η κλωστή, ακόμα ειδικότερα, είναι αυτό που δένει. Εξ ορισμού, αυτό που δένει μπορεί να είναι δεσμοί, αλλά μπορεί να είναι και δεσμά. Σε πανηγύρι και γιορτή απ’ την Αγια-Μαρκέλλα, μπορεί κανείς να αγοράσει χρυσή κλωστή και κόκκινη κορδέλα: εδώ η χρυσή κλωστή είναι η ανάμνηση της γιορτής που τέλειωσε, του παραδείσου που δεν υπάρχει πια, η εικόνα αυτού που μας έμεινε για να μας θυμίζει τις χαμένες πατρίδες. Αλλά από τον γενικό χαμό, συχνά επιζούν όχι μόνο συμβολικές, αλλά και υπαρκτές, πραγματικές κλωστές: υφάσματα. Οι κλωστές αυτές επίσης φθείρονται όσο και οι άλλες. Λιώνουν, σύμφωνα με μία τελείως απροσδόκητη και ασυνήθιστη εικόνα –όχι τη μόνη- που χρησιμοποιεί ο Ελευθερίου σε ένα άλλο στιχούργημα, κάποιο που μάλλον προοριζόταν κι αυτό για τον «Άγιο Φεβρουάριο» αλλά δεν χώρεσε.

Κι ήρθε στη πόλη το θεριό

που είναι και δέντρο και καμπαναριό

κι είναι κλωστή λιωμένη.

Από τότε που πρωτοάκουσα αυτό το τραγούδι, επί πολλά χρόνια ένιωθα έναν απόηχο της αρχικής έκπληξης για αυτή τη μετοχή που συνοδεύει εδώ την κλωστή· το πιο «φυσικό» που μου ερχόταν, και που προσδοκούσα, ήταν να λέει «κλωστή δεμένη». Διότι η κλωστή –αν και όχι η χρυσή, αλλά πάντως η κόκκινη, όπως η κορδέλα- είναι αυτή που τυλίγεται στην ανέμη ώστε να εκτυλιχθεί η αφήγηση των παραμυθιών, των ιστοριών που δομούν την υποκειμενικότητα των ακροατών στο γνωστό παιδικό τραγουδάκι. Αλλά εδώ τα παιδιά είναι χαμένα, και αυτός/ αυτή που ήρθε στην πόλη που ξεχνούν (και που δεν φωνάζουν σαν πονούν) είναι ξεκρέμαστος, σε απορία: έχει χάσει την πατρίδα του, τους οικείους του, και είναι άγνωστο αν θα καταφέρει ποτέ να βρει μια πόλη, ή να βρει έναν κόσμο, όπου να μπορεί να ξεχνά τη μοίρα τη γραμμένη.

Αυτό που μπορεί να κάνει, όμως, είναι να προσπαθήσει να ξαναδέσει τις λιωμένες κλωστές του παρελθόντος.

Ήταν λιωμένες οι κλωστές

και πολυκαιρισμένες

που δέσαμε μαζί το χτες

μ’ αγάπες βουρκωμένες[1].

Εργάτριες παλιές, χρυσές αράχνες

Σε αυτό το πλαίσιο είναι που αποκτά όλη τη φόρτισή της η ευχή

καλύτερα να σ’ έλεγαν Μαρία

και να ‘σουν ράφτρα μες στην Κοκκινιά.

Η Κοκκινιά ήταν μία κατεξοχήν συνοικία εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων. Και προσφυγισσών. Στις προσφυγικές οικογένειες, ή ό,τι είχε μείνει απ’ αυτές, οι γυναίκες χρειάστηκε να δουλέψουν για να συμπληρώσουν ή να αναπληρώσουν το όποιο εισόδημα έφερναν στο σπίτι οι άντρες, εάν υπήρχαν και εάν έφερναν. Ειδικά στην Κοκκινιά, μία πολύ διαδεδομένη λύση ήταν η ραπτική, είτε σε κλωστοϋφαντουργικές βιοτεχνίες που στήθηκαν τότε, τα sweatshops της εποχής, είτε κατ’ οίκον με φασόν, είτε σε διάφορους άλλους διαβαθμούς και συνδυασμούς[2], περίπου όπως οι Πακιστανοί και οι Πακιστανές σήμερα.

Ο Λακάν έπλασε ολόκληρη θεωρία γύρω από την έννοια point de capiton, έναν νεολογισμό που εισήγαγε ο ίδιος όπως και τόσους άλλους. Στα ελληνικά ο όρος έχει αποδοθεί σημείο διαρραφής, αλλά και –παλιότερα- η βελονιά του μπαλωματή. Η μετοχή του σχετικού γαλλικού ρήματος μας είναι οικεία στα ελληνικά από τότε που το καπιτονέ αποτελεί μέρος του ειδικού λεξιλογίου των υφασμάτων και των τεχνιτών τους. Απλουστεύοντας, το σημείο του καπιτόν είναι αυτό που συναρθρώνει τα κατ’ αρχήν και κατά τα λοιπά ισοδύναμα και επ’ άπειρον αμοιβαίως αντικαταστατά σημαίνοντα σε έναν αρθρωμένο λόγο. Νομίζω ότι ο Γάλλος ψυχαναλυτής θα χαιρόταν ιδιαίτερα να μάθαινε ότι οι ράφτρες και λοιπές εργάτριες της Κοκκινιάς, και των άλλων προσφυγικών συνοικισμών, ράβοντας πουκάμισα, παντελόνια, φούστες, εσώρουχα, για γνωστούς πελάτες ή για την ανώνυμη αγορά, ταυτόχρονα συνέραψαν τις λιωμένες ανθρώπινες σχέσεις, τα θραύσματα των ζωών που είχαν διαρραγεί, και συντέλεσαν στο να ξαναπάρει μπρος η ζωή εκεί που φαινόταν να είχε παραλύσει. Το θεριό που ήρθε στην πόλη ήταν κλωστή λιωμένη, αλλά η ράφτρα είναι αυτή που χειρίζεται τη βελόνα, και τη ραπτομηχανή, που (ξανα)δένει τις κλωστές και τις κάνει ρούχο, ύφασμα, που ξαναϋφαίνει τον ιστό των ανθρώπινων σχέσεων. Όπως όπως, με όποιο μέσο βρέθηκε πρόχειρο. Αλλά μήπως έτσι δεν γίνεται πάντα στις ανθρώπινες σχέσεις;

Φυσάει χιονιάς στη ραπτομηχανή της

Ο Μάνος Ελευθερίου δεν ήταν προσφυγικής καταγωγής. Η μάνα του όμως έραβε. Δεν ξέρω υπό ποιο καθεστώς. Μπορεί απλώς για τον εαυτό της και για τους δικούς της. Ωστόσο, η δραστηριότητά της αυτή θεματοποιείται πληθωρικά σε ένα τρομερά φορτισμένο συγκινησιακά, σχεδόν χιτσκοκικό ποίημα που της αφιέρωσε ο γιος της –και καταρχάς τι πιο φορτισμένο από ένα ποίημα-ποταμό που αφιερώνει ένας γιος στη νεκρή πλέον μάνα του με το ονοματεπώνυμό της: Στην Ευδοξία Ελευθερίου; Εν προκειμένω, έναν καταιγισμό από δεκατέσσερα οκτάστιχα, μια ακόμα παραλλαγή στον αγαπημένο του τύπο στίχου: στροφές με ρίμα 1-3-5, 2-4-6, και μετά δύο ακόμα στίχους, 7-8, που ομοιοκαταληκτούν μεταξύ τους, σαν ρεφραίν για τραγούδι. Αλλά πώς θα μπορούσε κάποιος μουσικός, ένας τρίτος, να παρεμβληθεί σε αυτή την τόσο προσωπική σχέση και να ανταπεξέλθει στη φόρτισή της; Μόνο με θαύμα.

Ρούχα παλιά. Μυρίζει ναφθαλίνη.

Το μπάλωμα θυμίζει αστυνομίες,

κυνηγητά, συλλήψεις και στρυχνίνη

(…)

Τιμωρημένο δέρμα, κούφιο σώμα

περνάει από το μάτι μιας βελόνας

(…)

Σ’ ένα βουνό χρειάζεται να δέσεις

το σπίτι, το δωμάτιο να σηκώσεις.

Κουμπιά, δαντέλες, κόπιτσες. Θα πέσεις.

Θα σηκωθείς. Πεθαίνοντας με δόσεις.

Θα σηκωθείς αποκεφαλισμένη

να ράβεις, να κεντάς και πεθαμένη[3].

Του κόσμου ποιος το λύνει το κουβάρι;

Ο τίτλος αυτού του ποιήματος-ποταμού μάς υπενθυμίζει μεταξύ άλλων, συνειρμικά, ότι η βελόνα μπορεί επίσης να βλέπει.

Ένας άλλος ευτυχής συνειρμός που επιτρέπει η ολίσθηση των σημαινόντων και οι περιστάσεις της τεχνολογίας αναπαραγωγής του ήχου (της εποχής εκείνης) είναι ότι η βελόνα ήταν ικανή να παραγάγει όχι μόνο οπτικά αλλά και ακουστικά ερεθίσματα.

Θέλει άλλαγμα η βελόνα,

το τραγούδι είναι βραχνό,

το παλιό γραμμόφωνό σου

παίζει άπονο σκοπό.

Σαν κουρέλι πάνω στ’ άλλο

μπαλωμένη μια ζωή,

πες μου ποιο σκοπό να βάλω

να μην κλαις τόσο πολύ.

Το παλτό σου έχει λιώσει

κι έχουν σπάσει τα κουμπιά[4].

Κόλλησε η βελόνα ήταν επί χρόνια μία στάνταρ έκφραση για να περιγράψουμε καταστάσεις επαναληπτικότητας και αποτελμάτωσης. Η παρεξήγηση μεταξύ των ανθρώπων, το ανολοκλήρωτο και το ασύμπτωτο των επιθυμιών, η «ανυπαρξία έμφυλης σχέσης» εικονογραφείται στον Ελευθερίου από μια ολόκληρη σειρά επίμονων αναφορών σε κουβάρια, κουρέλια, μπαλώματα, τήξεις, σχισίματα και σπασίματα, συνήθως με ύφος διαμαρτυρίας, ενίοτε και με παιγνιώδη τρόπο.

Τα μαύρα κοροϊδεύεις,

κι αν βάλω μπλε ζηλεύεις.

Τι θέλεις να φορέσω

μη σε στεναχωρέσω;

διατυπώνεται το σχετικό παράπονο ένα πολύ προσιτό τραγουδάκι, απ’ όσο μπορώ να θυμηθώ το πρώτο τσιφτετέλι που έγραψε ο Σταύρος Κουγιουμτζής (το επόμενο ήρθε πολλά χρόνια αργότερα, και κατά σύμπτωση λεγόταν και αυτό Το κόκκινο φουστάνι μολονότι δεν ήταν σε στίχους του Ελευθερίου).

Ποιος ζηλεύει τα μπλε; Μα φυσικά αυτός που είναι με τη σειρά του το πρώτο πρόσωπο στο Το ρούχο σου το θαλασσί, και απευθύνεται σε ένα άλλο δεύτερο πρόσωπο –ενδεχομένως εκείνο που εμφανίζεται ως πρώτο στο Τα μαύρα κοροϊδεύεις– για να του υποδείξει εμμονικά να κάνει κομμάτια και να μοιράσει φυλαχτό το ανυπόφορο θαλασσί ρούχο, το οποίο επιφορτίζεται τερατολογικά με υπερφυσικές ικανότητες διάρρηξης επαγγελματικών, οικογενειακών αλλά και θρησκευτικών δεσμών: γκρέμισε ένα μαγαζί, ρήμαξε τρία σπιτικά και μιαν αρραβωνιαστικιά, και άδειασε μιαν εκκλησιά (!).

Τέλος, η αποτυχημένη συνάντηση, η μη προσέλευση του ενός εκ των δύο στο ραντεβού, μπορεί να δηλώνεται επίσης με την οργισμένη απόρριψη του μνημονικού ίχνους που αφήνει η τεχνολογία καταγραφής της εικόνας: όχι μόνο η φωνογραφία, αλλά και η φωτο-γραφία. Το κουρέλι αυτό δεν είν’ καρδιά μας/ την εικόνα σχίσε, να χαρείς. Η εικόνα αυτή που μας είναι πλέον ανυπόφορη ενώ –ή ακριβώς επειδή- υποτίθεται ότι λήφθηκε για να «απαθανατίσει» μια σημαντική στιγμή, μια στιγμή από μια ζωή η οποία μοιάζει τώρα να μην είναι δική μας μέσα στις χαρές τις δανεικές, θα μπορούσε να είναι κάλλιστα η φωτογραφία της στιγμής στο Κάτω απ’ τη μαρκίζα, από την οποία το μόνο που έχει μείνει είναι ένας ήχος, κι αυτός μουγγός· αυτό που δεν τολμούν τα χείλη.

Εκεί που πρώτα ήτανε ταμπάκικα

Ένα άλλο μέρος από τα «υπόλοιπα» του Αγίου Φεβρουαρίου διοχετεύθηκε προφανώς στο «Σεργιάνι στον κόσμο» του Βασίλη Δημητρίου. Ίσως και όχι τόσο υπόλοιπα, διότι πολλά τραγούδια έχουν πιο εμφανή σχέση με τις χαμένες πατρίδες απ’ ό,τι ο δίσκος του Μούτση (όπως είναι σαφές ήδη από κάποιους τίτλους αυτής της συλλογής: «Κυρά Μικρασιάτισσα», «Σμύρνη – Κωνσταντινούπολη»).

Σε αυτόν τον δίσκο απαντούν επίσης αναφορές στην κλωστή και τα παράγωγά της.

σχολάνε τα κλωστήρια στις εννιά

και γίνεται ο κόσμος γειτονιά,

μονολογεί ο αφηγητής/ πρωταγωνιστής στο τραγούδι «Στα ταμπάκικα», ο οποίος περιμένει –μάταια- μια κοπέλα κοντά «στο δρόμο της Αγίας Φωτεινής»[5].

Ένα άλλο τραγούδι του ίδιου δίσκου, που τραγουδά ο ίδιος τραγουδιστής –Γιάννης Μπογδάνος- δεν αναφέρεται στη Μικρά Ασία, αλλά σε ένα άλλο αγαπημένο θέμα του Ελευθερίου: την αντρική φιλία και το αλκοόλ (το πρώτο μέσω του δεύτερου). Το τραγούδι, που φέρει τον -εύγλωττο- τίτλο «Οι φιλίες του στρατού» και διαδραματίζεται και αυτό στην Κοκκινιά, (στην καμαρούλα τη μικρή), τελειώνει με τους εξής στίχους:

κι ο κόσμος γίνεται κλωστή

χωρίς κανένας να νοιαστεί.

Ο κόσμος δηλαδή γίνεται εύθραυστος, όταν κάποιος πάει να ξανασυναντήσει τον φίλο (τον εραστή;) του μετά από καιρό. Αλλά η ίδια έκφραση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σχέση ενός συγκεκριμένου ατόμου με τον κόσμο ή/ και με τον εαυτό του, όταν βρίσκεται στα όρια της διάρρηξης του νοήματος, της τρέλας: κρέμεται από μια κλωστή. Και πράγματι χρησιμοποιείται σε στίχο του Ελευθερίου και η εικόνα αυτή, πάλι σε σχέση με ένα ξανασμίξιμο δυο ανθρώπων που υπήρξαν κάποτε μαζί:

Πέρασα να σ’ επισκεφθώ,

να μην παραπονιέσαι

γιατί σε μια κλωστή μου λες

υπάρχεις και κρατιέσαι.

Ο διφυής χαρακτήρας της βελονιάς του μπαλωματή, και της μπαλωματούς, επιβεβαιώνεται διαρκώς από άλλα τραγούδια, μέρη «κύκλων τραγουδιών» ή μεμονωμένα:

πουλάκι χάρτινο, με μια κλωστή

τι μέσα, τι έξω απ’ το κλουβί,

μονολογεί ο αφηγητής σε ένα κατάπικρο, σαρκαστικό βαλσάκι, που έγραψε σε στίχους του Ελευθερίου ο ίδιος τραγουδοποιός που έφτιαξε και τον Γυρολόγο (Θέμης Ανδρεάδης). Και εδώ υπάρχει μια Μαρία, –ή μάλλον, ακριβώς, πολλές Μαρίες, δεν προσδιορίζεται πόσες-, οι οποίες αυτή τη φορά δεν τίθενται ως κάτι που θα ήταν καλύτερο, αλλά αντιθέτως ως προσωποποίηση της σήψης και της κατάπτωσης («Οδός Ελευσινίων, στο πατάρι/ σαπίζω με Κατίνες και Μαρίες» –προφανώς εργάτριες του σεξ).

Η κλωστή είναι αυτή που δένει, που φυλακίζει το χάρτινο πουλάκι, τον νεαρό άντρα που έχει φτάσει σε απόγνωση μπροστά στην εμπορευματοποίηση των ονείρων του και στην εργασία που του είναι –όπως σε όλους μας- ανυπόφορη.

Μισοτιμής πουλάω τ’ όνειρό μου

και σαν κοράκια πέφτουν οι εμπόροι.

(…)

Δουλειά σκυλίσια μέσα στο νταμάρι,

τα Σάββατα διπλές υπερωρίες …

Τελικά, όμως, υπάρχει κάτι που –υπό ορισμένες προϋποθέσεις- κρατάει τη ζωή, έστω και από μια κλωστή. Ή/ και, καθόσον είναι το ίδιο μια κλωστή, ή πολλές κλωστές –μια ύφανση. Και αυτό είναι η γραφή.

Σαν αφύλαχτες διαβάσεις

είναι αυτά που σου έχω γράψει

όσα κάποτε κρατήσαν τη ζωή σε μια κλωστή.

Κάποτε. Μερικές φορές, και αυτά που έχει γράψει κανείς κάποτε σπάζουν. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν παύουν να τα γράφουν. Πάντως ο Μάνος Ελευθερίου τα έγραψε. Και όλοι μας ξέρουμε ότι κράτησαν, και κρατάνε. Περισσότερο από εκείνον, ευτυχώς ή δυστυχώς. Αλλά μας δένουν μαζί του.

Image result for μάνος ελευθερίου

[1] Έχει καρφιά η υπομονή, Σταύρος Κουγιουμτζής-Γιάννης Καλατζής.

[2] Όλες αυτές τις πληροφορίες τις οφείλω στην Μαρία Σαρρή, η οποία είναι από την Κοκκινιά και δεν ήταν ποτέ ράφτρα, αλλά είναι κόρη περιστασιακής ράφτρας και εγγονή καπνεργάτριας. Προσωπικά, έχοντας γεννηθεί και ζήσει για πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, αγνοούσα τα της ιστορικής ανθρωπογεωγραφίας της Αττικής και μέχρι σχετικά πρόσφατα το δίστιχο αυτό το προσπερνούσα, χωρίς να του αποδίδω ιδιαίτερη σημασία.

[3] Το μάτι της βελόνας. Ευχαριστώ τον Βασίλη Λαμπρόπουλο που μου επισήμανε την ύπαρξη αυτού του ποιήματος.

[4] «Σαν κουρέλι», Χατζηνάσιος – Μητροπάνος 1981.

[5] Αγία Φωτεινή ήταν το όνομα της ορθόδοξης μητρόπολης στη Σμύρνη, και είναι τώρα το όνομα της αντίστοιχης σημερινής στη Νέα Σμύρνη.

κοινοποίησε το:
Πολιτισμός -Παιδεία

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 12.8.18 του Καποδιστριακού αλληλοδιδακτικού σχολείου Μεθώνης

Αποκατάσταση του Καποδιστριακού αλληλοδιδακτικού σχολείου Μεθώνης
Καποδιστριακό Σχολείο Μεθώνης

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ
Νέο σπουδαίο έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας – Προϊστάμενος Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας είναι η Μηλίτση-Κεχαγιά Ευαγγελία -εγκαινιάζεται την Κυριακή το απόγευμα, το Καποδιστριακό Αλληλοδιδακτικό Σχολείο της Μεθώνης, που ήταν από τα πρώτα αλληλοδιδακτικά σχολεία της χώρας μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Με το έργο που ολοκληρώθηκε στο ιστορικό κτίριο θα μπορούν να διεξαχθούν συνεδριακές εκδηλώσεις…

Στο χώρο θα λειτουργεί επίσης σταθερά έκθεση με υλικό, φωτογραφικό κυρίως, από την ιστορία του αλληλοδιδακτήριου και από τις εργασίες για την ανακατασκευή του.

Αλληλοδιδακτικό σχολείο Μεθώνης

Τα εγκαίνια θα γίνουν στις εφτά το απόγευμα της Κυριακής 12 Αυγούστου, από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, με την υποστήριξη του Δήμου Πύλου-Νέστορος. 

Προϊστάμενος Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας: Μηλίτση-Κεχαγιά Ευαγγελία

https://www.kalamatajournal.gr/bouquet/ekdiloseis/item/15850-methwnh,-kapodistrias,-allhlodidaktiko-scholeio
πηγή:https://www.kalamatajournal.gr/bouquet/ekdiloseis/item/15850-methwnh,-kapodistrias,-allhlodidaktiko-scholeio

Η Αποκατάσταση του Καποδιστριακού αλληλοδιδακτικού σχολείου Μεθώνης

Το Καποδιστριακό Σχολείο Μεθώνης βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Μεθώνης, σε μικρή απόσταση από το κάστρο. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα αλληλοδιδακτικά σχολεία που λειτούργησαν κατά την Καποδιστριακή περίοδο. Το μνημείο έφτασε ως τις μέρες μας σε εριπειώδη κατάσταση, με σημαντικά στατικά προβλήματα, ενώ είχε καταρρεύσει η ξύλινη κεραμοσκεπής στέγη.  Το έργο «Αποκατάσταση του Καποδιστριακού αλληλοδιδακτικού σχολείου Μεθώνης» εκτελέστηκε με αυτεπιστασία, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (Ε.Π. “Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα”), με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης 20/10/2011 – 15/12/2015 και προϋπολογισμό 650.000 ευρώ. Υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, με επίβλεψη της Επιστημονικής Επιτροπής Ανάδειξης, Αναστήλωσης και Συντήρησης Κάστρων Επαρχίας Πυλίας (του πρώην Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων).
Βασικός στόχος του έργου ήταν η αποκατάσταση του μνημείου και η νέα χρήση του ως χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων. Οι εργασίες αποκατάστασης περιελάμβαναν στερεώσεις λιθοδομών, συμπληρώσεις, πλήρωση ρηγματώσεων, ανακτήσεις, εφαρμογή ενεμάτων, αποκατάσταση ανοιγμάτων, εφαρμογή επιχρισμάτων, τοποθέτηση δαπέδου, κατασκευή νέας ξύλινης κεραμοσκεπούς στέγης, ηλεκτρική και υδραυλική εγκατάσταση, καθαρισμό και διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου.Με τις αναστηλωτικές εργασίες, αντιμετωπίστηκαν τα σοβαρά στατικά προβλήματα και αποκατάσταθηκε η αρχιτεκτονική μορφή του μνημείου, το οποίο κατέστη επισκέψιμο και λειτουργικό. Με τη διαμόρφωσή του ως  χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων εντοσσόται πλέον αρμονικά στον κοινωνικό και πολιτιστικό ιστό της ευρύτερης περιοχής, σε συνδυασμό με το υψηλής επισκεψιμότητας κάστρο της Μεθώνης.  

Χρηματοδότης: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού​

Τα Αλληλοδιδακτικά σχολεία που πρωτοδημιουργήθηκαν στις αρχές του 19ουαιώνα ήταν χώροι εκπαίδευσης όπου η εκπαίδευση των νέων γίνονταν αναμεταξύ τους αμοιβαία. Μια ιδέα για τη μέθοδο που εφαρμόζονταν στα αλληλοδιδακτικά σχολεία στην Ελλάδα μας δίνει ο Γ. Κλέοβουλος σ΄ επιστολή του της 15ης Δεκεμβρίου 1818, στον Λευκάδιο Αθανάσιο Πολίτη που δημοσιεύθηκε στον Λόγιο Ερμή. Εκεί μεταξύ άλλων ο Κλεόβουλος γράφει ότι:

Περιγράφει επίσης πως χωρίζονται σε τάξεις τα παιδιά ίσων δυνάμεων και προόδου. Δυο παιδιά, τα πλέον προκομμένα και χρηστοήθη διορίζονται δάσκαλοι σε κάθε τάξη με την ονομασία Πρωτόσχολοι ή Ερμηνευταί και διδάσκουν και επιτηρούν τα υπόλοιπα. Μιλά για τις ποινές και εξηγεί πως φιλοτιμούνται τα παιδιά για να προβιβαστούν σε ανώτερη τάξη ώστε να γίνουν και εκείνοι Πρωτόσχολοι. Στα σχολεία αυτά διδάσκονται ανάγνωση, γράψιμο και αριθμητική με ειδικούς πίνακες και με κατάλληλο σύστημα ώστε να μην κουράζονται τα παιδιά.

Ο ίδιος ο Κλεόβουλος σπούδασε την μέθοδο αυτή στο Παρίσι και το 1819, με την υποστήριξη του άρχοντα Νικολάου Ροσσέτι-Ροσνοβάνου που είχε γνωρίσει εκεί ίδρυσε στο Ιάσι το πρώτο Αλληλοδιδακτικό Διδασκαλείο απ΄όπου απεφοίτησαν πολλοί αλληλοδιδακτικοί δάσκαλοι. Αυτοί σκορπίστηκαν σ΄όλη την Ελλάδα και συνέστησαν πολλά σχολεία της μεθόδου αυτής.[1] Η Φιλανθρωπική Εταιρεία ίδρυσε στο Ναύπλιο ένα τέτοιοι σχολείο στο οποίο φοίτησε και ο Σταμάτης Σέρμπος το 1835, όπως ο ίδιος αναφέρει στο χειρόγραφό του, στο οποίο φοιτούσαν 250 μαθητές με διευθυντή τον Ν. Νικητόπουλο.

κοινοποίησε το:
Ενημέρωση Ειδήσεις Πληροφόρηση,Πολιτισμός -Παιδεία,ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Νέα μελέτη και διαδραστικό δικτυακό εργαλείο για τις πολιτιστικές και δημιουργικές πόλεις

http://www.ekt.gr/el/news/21093

Η πρώτη έκδοση του «Παρατηρητηρίου Πολιτιστικών και Δημιουργικών Πόλεων» είναι αποτέλεσμα ερευνητικού έργου που καλύπτει 168 πόλεις σε 30 ευρωπαϊκές χώρες και παρέχει συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με τις επιδόσεις ευρωπαϊκών πόλεων σε εννέα διαστάσεις.

Την πρώτη έκδοση του «Παρατηρητηρίου Πολιτιστικών και Δημιουργικών Πόλεων» δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στοιχεία σχετικά με τις επιδόσεις ευρωπαϊκών πόλεων σε εννέα διαστάσεις, περιλαμβανομένων και του πολιτισμού και της δημιουργικότητας, τονίζοντας ότι οι επιδόσεις αυτές συμβάλλουν στην κοινωνική ανάπτυξη, στην οικονομική μεγέθυνση και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το “Παρατηρητήριο Πολιτιστικών και Δημιουργικών Πόλεων” είναι διαθέσιμο και ως διαδραστικό διαδικτυακό εργαλείο, παρέχοντας τη δυνατότητα στους χρήστες να περιηγηθούν στις επιλεγείσες πόλεις και να έχουν πρόσβαση σε ευρύ φάσμα ποσοτικών και ποιοτικών πληροφοριών σχετικά με τις επιδόσεις τους.

Συνέχεια ανάγνωσης Νέα μελέτη και διαδραστικό δικτυακό εργαλείο για τις πολιτιστικές και δημιουργικές πόλεις →
κοινοποίησε το:
Βιογραφικά Σημειώματα,Πολιτισμός -Παιδεία

“Πώς είστε κυρίες και κύριοι; Ονομάζομαι Άλφρεντ Χίτσκοκ.”

“Πώς είστε κυρίες και κύριοι; Ονομάζομαι Άλφρεντ Χίτσκοκ.”

13 Αυγούστου του 1899

Χίτσκοκ

Σε ένα μικρό σπίτι στο Leytonstone (πατρίδα του Ντέιβιντ Μπέκαμ και των Iron Maiden) του ανατολικού Λονδίνου, ο μανάβης και έμπορος πουλερικών Ουίλλιαμ και η σύζυγός του Έμμα Τζέιν αποκτούν το τρίτο και τελευταίο τους τέκνο. Το στρουμπουλό νεογέννητο θα πάρει αργότερα το όνομα του αδερφού του πατέρα του – Αλφρεντ…

Στον μικρό Alfred δόθηκε αυστηρή ρωμαιοκαθολική ανατροφή και εκπαίδευση. Αφού έκανε ένα σύντομο πέρασμα από το Salesian College κατέληξε στο Ιησουίτικο St Ignatius’ College του Stamford Hill. Τα παιδικά του χρόνια, όπως συνήθιζε να τα περιγράφει, δεν ήταν ούτε ευτυχισμένα ούτε συνηθισμένα. Πώς θα μπορούσαν άλλως τε;!

Τα περισσότερα παιδιά δεν τον αποδέχονταν και τον κορόιδευαν για την παχυσαρκία του. Έτσι, ο ίδιος απομονώθηκε αρκετά ενώ οι γονείς τους τον περιόριζαν πολύ. Ήτανε περίπου πέντε ετών, όταν ο πατέρας του τον έστειλε στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής με ένα σημείωμα προς τον αξιωματικό υπηρεσίας, ζητώντας του να τον κλειδώσει στο κρατητήριο για πέντε λεπτά, θέλοντας να τον τιμωρήσει για κάποια σκανταλιά του.

Το γεγονός αυτό προκάλεσε όμως στον Άλφρεντ έναν διαρκή φόβο προς τους αστυνομικούς που δεν τον ξεπέρασε ποτέ. Από εκεί προέρχονται και τα συχνά θέματα αδίκως κυνηγημένων χαρακτήρων που αντιμετωπίζουν ένα σκληρό κυνήγι από τις Αρχές.

Ο πατέρας του πέθανε, όταν εκείνος ήταν δεκαπέντε ετών. Τότε άφησε το κολέγιο, για να πάει να σπουδάσει Ναυπηγική και Ναυτική Μηχανολογία. Στα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κρίθηκε ακατάλληλος για να σταλεί στο πεδίο της μάχης κι έτσι υπηρέτησε σε εργασίες γραφείου μαζί με δόκιμους του συντάγματος Μηχανικών.

Μετά το πέρας του πολέμου, έπιασε την πρώτη του δουλειά ως σχεδιαστής και διαφημιστής στην Τηλεγραφική Εταιρεία Henley’s. Στην εφημερίδα της εταιρείας ξεκίνησε να γράφει άρθρα και διηγήματα το 1919.

Το πρώτο του κομμάτι έφερε τον τίτλο “Gas”. Όλα εκείνα τα γραπτά του διηγούνταν συναρπαστικές ιστορίες που, συνήθως, κατέληγαν σε μία απροσδόκητη λύση. Σε ένα από αυτά παρουσιάζει και μία αναλυτική περιγραφή της μέλλουσας γυναίκας του,  Alma Reville, την οποία μέχρι τότε…δεν είχε ακόμη γνωρίσει.

Ο Χίτσκοκ σε νεαρά ηλικία
Ρεκλάμα της εταιρείας Henley's
 
[Πίσω από την κάμερα και όχι μόνο…]
23HITCHCOCK1-master1050

Ο Χίτσκοκ υπήρξε λάτρης του κινηματογράφου από τα εφηβικά του κιόλας χρόνια. Έτσι, δεν άργησε να μεταπηδήσει από την τηλεγραφική εταιρεία στην ραγδαία αναπτυσσόμενη τότε βιομηχανία του σινεμά.

Λόγω των γνώσεών του, ξεκίνησε ως σχεδιαστής τίτλων και διάτιτλων στο παράρτημα του Λονδίνου της αμερικανικής εταιρείας παραγωγής, Famous Players-Lasky, μέσω της οποίας πραγματοποιούσε παραγωγές η  Paramount Pictures, στα Islington Studios.

Λίγα χρόνια μετά, η εταιρεία αποσύρθηκε από το Λονδίνο και ο ίδιος προσελήφθη από τον παραγωγό Μάικλ Μπάλκον. Εκείνος ίδρυσε αργότερα μία εταιρεία με την επωνυμία Gainsborough Pictures.

Χρειάστηκαν να περάσουν πέντε χρόνια, μέχρι ο νεαρός Άλφρεντ να σταθεί πίσω από την κάμερα και να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Στο μεσοδιάστημα εργάστηκε άλλοτε ως σεναριογράφος, άλλοτε ως σκηνογράφος και βοηθός του σκηνοθέτη Γκράχαμ Κατς (1884 – 1958).

Για τα γυρίσματα μιας από τις ταινίες του, ο Άλφρεντ βρέθηκε στη Γερμανία, όπου παρακολούθησε γυρίσματα της ταινίας “The Last Laugh”, σε σκηνοθεσία του μεγάλου εξπρεσσιονιστή δημιουργού Φρίντριχ Βίλχελμ Μουρνάου (1888 – 1931). Εκεί πρωτομαγεύτηκε από την τεχνική και το ύφος του γερμανικού αυτού καλλιτεχνικού ρεύματος και επηρεάστηκε και ο ίδιος στην προσωπική του φιλμογραφία.

Το ντεμπούτο του Χίτσκοκ έγινε το 1922 με την κωμωδία “Number 13“, της οποίας τα γυρίσματα δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ για οικονομικούς λόγους. Οι ταινίες που ακολούθησαν ήταν το ίδιο άτυχες, μέχρι που το 1927, παρουσιάζει το θρίλερ “The Lodger: A Story of the London Fog” (“Ο Ενοικιαστής”). Κοινό και κριτικοί αποθεώνουν το φιλμ και το όνομά του αρχίζει να ακούγεται.

Την ίδια περίοδο ο Χίτσκοκ προσλαμβάνει υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων για να τον προωθήσει, νυμφεύεται την βοηθό του,  Άλμα Ρέβιλ, στο South Kensington του Λονδίνου και το 1928 αποκτούν τη μοναχοκόρη τους,  Πατρίσια. Από κει και πέρα τίποτα δεν ήταν ίδιο.

hitchcock-alfred-reville-alma-001-portrait_0
Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ με τη σύντροφο και πιστή του συνεργάτιδα, Άλμα
lodger-entrance.jpg
Στιγμιότυπο του “Ενοικιαστή” (1927)
[“Απολαμβάνω να παίζω με το κοινό, σαν να ήταν πιάνο”.]
24_01
Στα γυρίσματα της “Rebecca” (1940).

Το 1929, ο Χίτσκοκ γυρίζει την – κατά πολλούς ιστορικούς – πρώτη ομιλούσα βρετανική ταινία, “Blackmail” και εισάγει μερικά από τα – μετέπειτα – συνήθη μοτίβα του. Aκολουθεί η ακμή τη βρετανικής περιόδου του, με κλασικές πλέον ταινίες, όπως: “The Man Who Knew Too Much” (1934), “The 39 Steps” (1935), “Sabotage” (1936) και το περίφημο “The Lady Vanishes” (1938). Την επόμενη χρονιά, σκηνοθετεί την τελευταία του ταινία στην Γηραιά Αλβιώνα και ο παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ αρπάζει το μοναδικό του ταλέντο και το φέρνει στο Χόλιγουντ με ένα επταετές συμβόλαιο. 

H συναρπαστική “Rebecca” (1940), βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Δάφνη Ντι Μωριέ (1907 – 1989), αποτελεί την πρώτη του δημιουργία σε αμερικανικό έδαφος. Η ταινία σημείωσε μεγάλη επιτυχία και εκθειάστηκε από την Ακαδημία, η οποία τις έδωσε έντεκα υποψηφιότητες για Όσκαρ από τις οποίες κέρδισε τις δύο (Καλύτερης Ταινίας – είναι η μόνη της φιλμογραφίας του Χίτσκοκ με το βραβείο αυτό – και Καλύτερης Ασπρόμαυρης Φωτογραφίας). Ο Χίτσκοκ απέσπασε την πρώτη του υποψηφιότητα για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας και χωρίς να επαναπαυθεί, έβαλε μπρος για τις επόμενες.

Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, ο πολυπράγμων σκηνοθέτης γύρισε ποικίλων ειδών ταινίες, αλλά και ταινίες μικρού μήκους και ντοκυμανταίρ με θέμα το Ολοκαύτωμα και γαλλόφωνες προπαγανδιστικές ταινίες υπέρ της εξορισμένης Ελεύθερης Γαλλίας του Σαρλ ντε Γκωλ. Στο δεύτερο μισό της ίδιας δεκαετίας, παρουσιάζει έξοχες δημιουργίες, όπως το “Spellbound” (1945) και το “Notorious” (1946) με την Ίνγκριντ Μπέργκμαν να πρωταγωνιστεί και στις δύο.

Η φήμη του εκτοξεύεται μέσα στην επόμενη δεκαετία με αριστουργηματικές ταινίες, όπως: “Strangers on a Train” (1951), “Dial M for Murder” και “Rear Window” (1954), το remake του “The Man Who Knew Too Much” (1956), “Vertigo” (1958) – έχει αναδειχθεί καλύτερη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου από πολλές επίσημες ψηφοφορίες – και το “North by Northwest” (1959) με τον Κάρι Γκραντ.

020-rear-window-theredlist
Στα απαιτητικά γυρίσματα του Rear Window (1954) με το πελώριο σκηνικό και το σκαμμένα δάπεδο (!)

Εκείνα τα χρόνια, ο Μάστερ του Σασπένς είχε ήδη μαζέψει τέσσερις υποψηφιότητες για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, οι ταινίες του είχαν αναδείξει δημοφιλείς πρωταγωνιστές, είχε συνεργαστεί με καταξιωμένους συγγραφείς και οπερατέρ και είχε εισάγει καινοτόμες τεχνικές και είχε φέρει εις πέρας μεγαλεπήβολα και δύσκολα projects.

Άλλη μία ευφυής κίνηση ήταν το πέρασμά του στη μικρή οθόνη, η οποία τότε πολιορκούσε την κυριαρχία του κινηματογράφου και σε μεγάλο βαθμό την είχε κατατροπώσει. Τον Οκτώβριο του 1955 προβάλλεται στην τηλεόραση το πρώτο επεισόδιο της μακρόβιας σειράς μυστηρίου και τρόμου, “Alfred Hitchcock Presents” (1955-1962).

Η εκπομπή με την χαρακτηριστική εισαγωγή και πλειάδα διάσημων πρωταγωνιστών να παρελαύνουν στα αυτοτελή επεισόδιά της, άφησε εποχή και οδήγησε αργότερα στην γέννηση του “Psycho” (“Ψυχώ”) (1960). Ο αυτού μεγαλειότης Άλφρεντ εμφανιζόταν ως αφηγητής στην έναρξη κάθε ιστορίας, ενώ υπήρξε και σκηνοθέτης και παραγωγός πολλών επεισοδίων. “Good evening”….

Alfred-Hitchcock-Presents

Alfred Hitchcock Presents Intro…

[“Όλοι τρελαινόμαστε λιγάκι μερικές φορές”…]
Libraries-Team_Images-url-12_2.sflb_.jpg
Καθυστερείστε, αν τολμάτε…

Έπειτα από τις ακριβές και χρωματιστές παραγωγές των 50’s, ο Χίτσκοκ αποφασίζει να πλάσει κάτι πιο καινούριο, πλησιέστερο στην τηλεοπτική αισθητική που είχε ξεκινήσει να υπερισχύει, αλλά και να βάλει ένα υψηλού κινδύνου στοίχημα με τον εαυτό του και τους θεατές, που τόσο λάτρευε να βασανίζει… Συνεπαρμένος από το το βιβλίο “Psycho” του Ρόμπερτ Μπλοκ (1917 – 1994), αγοράζει τα δικαιώματα και βάζει μπροστά το ριψοκίνδυνο σχέδιό του.

Χωρίς να προσλάβει κάποιο από τα γνωστά αστέρια της εποχής, χωρίς το φανταχτερό technicolor και τα παχυλά budget, ξεκινάει μία ασπρόμαυρη ταινία τρόμου και φρίκης με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό κι ένα ευέλικτο επιτελείο τεχνικών με τηλεοπτική εμπειρία. Η γέννηση του “Psycho” είναι γεγονός.

Η σκοτεινή ιστορία του Νόρμαν Μπέιτς (Άντονι Πέρκινς) και της μητέρας του…έκανε πάταγο. Ουρές στήνονταν στα ταμεία του κινηματογράφου και φυσικά εγκαίρως, γιατί η διαφημιστική καμπάνια με τον αυστηρό σκηνοθέτη να δείχνει το ρολόι του και να προειδοποιεί, δεν άφηνε πολλά περιθώρια. Δίχασε τους κριτικούς μα σίγουρα ενθουσίασε πολλούς και άλλη μία καινούρια λαμπρή σελίδα άνοιγε για την πορεία της 7ης Τέχνης και την εξέλιξή της.

Η ταινία απέσπασε τέσσερις υποψηφιότητες για Όσκαρ (μεταξύ των οποίων και στην κατηγορία της Σκηνοθεσίας), κέρδισε Χρυσή Σφαίρα Β’ Γυναικείου Ρόλου η Τζάνετ Λι και ακόμη και σήμερα συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ταινίες όλων των εποχών.

Εν συνεχεία, τα “Πουλιά” (1963) επανέλαβαν μία σχεδόν ισάξια επιτυχία, αλλά από κει και πέρα άρχισε η κάμψη της καριέρας του “Αρχιτέκτονα τους Σασπένς”. Ειδικότερα από το “Torn Curtain” (1966) καμία νέα δημιουργία του δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις των θεατών και στην ίδια του την αξία. Εξαίρεση αποτελεί το “Frenzy” (1972), η μόνη χιτσκοκική ταινία χαρακτηρισμένη ως Ακατάλληλη, η οποία γυρίστηκε στην Αγγλία.

Ο Χίτσκοκ είχε γυρίσει στον τόπο του εγκλήματος… Τέσσερις υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα απέσπασε αυτή η “ενοχλητική”, όπως την είχε χαρακτηρίσει η κόρη του, ταινία.

Οι τίτλοι τέλους έπεσαν με το “Family Plot” (1976), σε σενάριο του βραβευμένου Έρνεστ Λέμαν (1915 – 2005).

Ο Χιτς, όπως τον αποκαλούσαν μερικοί, δεν κέρδισε ποτέ του Όσκαρ, όπως και αρκετά άλλα βαρύγδουπα βραβεία. Το 1968 η Ακαδημία του απένειμε ένα τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο της καριέρας του, ενώ δεν είχε καν αποσυρθεί ακόμη. H Βενετία και οι Κάννες δεν τον βράβευσαν ποτέ αν και οι ταινίες του είχαν φτάσει σε ποικίλων κατηγοριών υποψηφιότητες.

Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ παραλαμβάνει το Τιμητικό Όσκαρ της Ακαδημίας, λέγοντας απλώς “Ευχαριστώ”.

Παρ’ όλο τον εμπορικό χαρακτήρα της κυρίαρχης φιλμογραφίας του, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ έχει μελετηθεί, αναλυθεί και δεχθεί διθυραμβικά σχόλια και κριτικές από θεατές και ειδικούς του κινηματογράφου όσο λίγοι σκηνοθέτες. Ακόμη και οι ριζοσπαστικοί, επαναστάτες της Νουβέλ Βαγκ θαύμαζαν τα έργα του και αναφέρονταν σε αυτά. Χαρακτηριστικά, ο ίδιος ο Φρανσουά Τρυφφώ τού είχε πάρει συνεντεύξεις, όπου μακροσκελώς μιλούσαν για το σύνολο του έργου του.

Σε πολλές ψηφοφορίες μεταξύ ειδικών, ιστορικών και κριτικών κινηματογράφου ο Βρετανός auteur έχει επανειλημμένως αναδειχθεί Κορυφαίος Σκηνοθέτης του Κινηματογράφου και ολόκληρες γενιές από κινηματογραφιστές έχουν επηρεαστεί και εμπνευστεί από αυτόν και την παρακαταθήκη που άφησε.

Στις 29 Απριλίου του 1980, από νεφρική ανεπάρκεια, ο πολυσχιδής, παραγωγικός, αξεπέραστος Δάσκαλος με την μυστηριώδη του περσόνα, πέρασε στο αγαπητό του σκοτάδι για πάντα και το έργο του στο αιώνιο φως…

web-hitchcock-2-getty.jpg
[Apodyoptis_special: #4 Πράγματα που δεν ξέρατε για τον Χιτς:]
  • Στα παιδικά του χρόνια ήταν υποχρεωμένος να στέκεται μπροστά στο κρεββάτι της μητέρας του και να της εξιστορεί κάθε μέρα τα νέα του.
  • Στα γυρίσματα, συνήθιζε μόλις τελείωνε το τσάι του, να πετάει χωρίς διακριτικότητα το φλιτζάνι με το πιατάκι του πίσω από τον ώμο του.
  • Είχε δηλώσει, πως ο Λουίς Μπουνιουέλ είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης του κόσμου.
  • Η αγαπημένη του προσωπική του ταινία ήταν το “Shadow of a Doubt” (1943).

Κράτα το

Κράτα το

κοινοποίησε το:
συλλογική μνήμη -ιστορία

H «Συνοικία το όνειρο» και ο εφιάλτης του μετεμφυλιακού κράτους

ΔΑΝΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

πηγή:  ΔΑΝΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΡΧΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ • 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017danispapav@imerodromos.gr

Αύγουστος 1961. Το μετεμφυλιακό καθεστώς βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση σοκ, μετά το εκπληκτικό ποσοστό της ΕΔΑ (24%) στις εκλογές του 1958. Η κυβέρνηση της ΕΡΕ, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ακολουθεί μια πολιτική δύο όψεων. Απ’ τη μια, συνεχίζει τις (πάσης φύσεως) διώξεις των αριστερών, και απ΄την άλλη, προσπαθεί να δημιουργήσει μια εικόνα επίπλαστης ανάπτυξης, κυρίως μέσω της προώθησης του «καταναλωτισμού».

Το μέγεθος του πανικού, που διακατείχε την άρχουσα τάξη, εξαιτίας της μεγάλης ανόδου της Αριστεράς, λίγα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου, εκδηλώνεται, λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του ΄61, στις εκλογές «Βίας και Νοθείας».

Εξάλλου, ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, δήλωσε αργότερα (με προφανή σκοπό να αποφύγει τις ευθύνες του): «Μετά τις εκλογές του 1958, που έφεραν την ΕΔΑ δεύτερο κόμμα, είχε δημιουργηθεί μια εύλογη ανησυχία στα Ανάκτορα και σε ορισμένους στρατιωτικούς κύκλους. Και είχε γίνει η σκέψις, εν όψει νέων εκλογών, να ασκηθή ψυχολογική πίεσις επί των κομμουνιστών για να συμπτυχθή η δύναμίς των. Τα ανόητα αυτά σχέδια τα κατήρτιζαν μυστικές υπηρεσίες εν αγνοία της κυβερνήσεώς μου”.

Θεωρήσαμε σκόπιμο να περιγράψουμε σε αδρές γραμμές το πολιτικό περιβάλλον, τον Αύγουστο του 1961, για να έχει ο αναγνώστης υπόψιν του το φόντο της ιστορίας που θα πούμε παρακάτω. Της περιπέτειας της ταινίας «Συνοικία το όνειρο», μιας από τις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου.

Συντελεστές λοιπόν της ταινίας ήταν:

Σκηνοθέτης: Αλέκος Αλεξανδράκης

Σεναριογράφοι: Τάσος Λειβαδίτης και Κώστας Κοτζιάς

Υπεύθυνος φωτογραφίας: Δήμος Σακελλαρίου

Σκηνικά: Τάσος Ζωγράφος
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρωταγωνιστές: Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης, Αλίκη Γεωργούλη, Αλέκα Παΐζη, Σαπφώ Νοταρά, Αλέκος Πέτσος.

Ο Αλέκος Αλεξανδράκης, γνωστός ήδη πρωταγωνιστής του θεάτρου και του κινηματογράφου, αποφασίζει με τη σύντροφο του, Αλίκη Γεωργούλη, επίσης γνωστή ηθοποιό, να κάνει μια ταινία, που θα έσπαζε την ειδυλλιακή εικόνα της «χαρούμενης» και «ευημερούσας» Ελλάδας και θα αναφερόταν στην άλλη όψη της πραγματικότητας, της πραγματικότητας που ζούσαν χιλιάδες άνθρωποι στις παραγκουπόλεις της Αθήνας, αλλά και στην υπόλοιπη χώρα.

Το σενάριο της ταινίας,  που έγραψαν ο γνωστός ποιητής Τάσος Λειβαδίτης και ο επίσης γνωστός συγγραφέας,  Κώστας Κοτζιάς, όπως και η σκηνοθετική σύλληψη  του Αλεξανδράκη, είχαν σαφέστατες επιρροές από το ρεύμα του «ιταλικού νεορεαλισμού», που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.

Δυο λόγια για την υπόθεση της ταινίας:

Σε μια γειτονιά της Αθήνας, κάτω από τον λόφο του Φιλοπάππου, κοντά στα Άνω Πετράλωνα (λατομείο παλιότερα), γνωστή με την ονομασία Ασύρματος, παρακολουθούμε τον αγώνα των ανθρώπων, κάτω από άθλιες συνθήκες, να επιβιώσουν, να ξεφύγουν από τη μιζέρια.

Το θέμα της ταινίας, αλλά και οι συντελεστές της, όλοι «μπλεγμένοι» με την Αριστερά, προκαλούν την αντίδραση του καθεστώτος, που εκδηλώνεται με πολλές μορφές.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, εμφανίζονται παρακρατικοί, τραμπούκοι, που προσπαθούν να διακόψουν τα γυρίσματα, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι.

Μετά την «Οδύσσεια» των γυρισμάτων, η ταινία περνάει από τα «σαράντα κύματα» της λογοκρισίας. Κατά σειρά:

Περνάει από την επιτροπή προληπτικής λογοκρισίας, στη συνέχεια περνάει από την ειδική επιτροπή για τη χορήγηση άδειας «γυρίσματος», κατόπιν περνάει (για δεύτερη φορά) από την επιτροπή ελέγχου του υπουργείου, για να πάρει άδεια προβολής, και τέλος περνάει και από την επιτροπή ελέγχου κινηματογραφικών ταινιών του υπουργείου για να πάρει άδεια προβολής στο Φεστιβάλ της Βενετίας!

Εννοείται ότι σε κάθε βήμα, σε κάθε επιτροπή, έπεφτε και το ανάλογο «πετσόκομμα» της ταινίας, σε τέτοιο βαθμό, που ο Αλεξανδράκης δήλωσε: «Από τη στιγμή που κόπηκε, δεν με αφορά»…

Ωστόσο, οι περιπέτειες της ταινίας, δεν τέλειωσαν εκεί.

Σκηνή από την ταινία «Συνοικία το όνειρο» όπου ακούγεται ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης να τραγουδάει συγκλονιστικά το τραγούδι «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους του Τάσου Λειβαδίτη. 

Μετά τον σφαγιασμό από τη λογοκρισία, η ταινία πήρε την άδεια προβολής και η πρώτη προβολή ορίστηκε για τις 3 Αυγούστου, στον κινηματογράφο «Ράδιο Σίτυ».

Εκείνη την ημέρα, στις 11 το πρωί, το «Ράδιο Σίτυ» ήταν κατάμεστο, από εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κόσμου, εκπροσώπους ξένων πρεσβειών, δημοσιογράφους. Όμως, λίγα λεπτά μετά την έναρξη, η προβολή διακόπτεται και η αίθουσα βυθίζεται στο σκοτάδι…

Ιδού, πως παρουσιάζει τα γεγονότα, η (υπεράνω πάσης υποψίας) «Καθημερινή», της 4ης Αυγούστου 1961:

«Είχε ήδη αρχίσει η δοκιμαστική προβολή της εις τω «Ράδιο-Σίτυ» ενώπιον κριτικών τού κινηματογράφου, ξένων μορφωτικών ακολούθων, αντιπροσώπων τού Τύπου και γνωστών ηθοποιών, όταν κατέφθασαν αστυνομικά όργανα τού ΙΣΤ΄ τμήματος και εκτελούντα διαταγάς απηγόρευσαν τήν προβολήν της ταινίας. Οι παριστάμενοι διεμαρτυρήθησαν ζωηρώς. Ο ζωηρότερον διαμαρτυρηθείς ηθοποιός κ. Αλέκος Λειβαδίτης συνελήφθη και ωδηγήθη εις τό τμήμα αφεθείς ακολούθως ελεύθερος. Τελικώς οι αστυνομικοί εξέβαλον εκ τής αιθούσης τούς προσκληθέντας εις τήν προβολήν. Τό περίεργον είναι ότι η ταινία αυτή, δεν φαίνεται να παρουσιάζη κανένα προκλητικό στοιχείον καμμιάς φύσεως και δεν περιέχει ούτε άσεμνες σκηνές, ούτε προπαγανδιστικές, και πολλοί που τήν έχουν δη, έχουν πιστοποιήσει ότι πρόκειται απλώς περί ταινίας «ιταλικού τύπου», με ήρωας αλήτας που ζουν σε φτωχογειτονιά. Αλλά οι αλήται αυτοί, γεμάτοι ανθρώπινα αισθήματα, σώζουν τήν ζωήν τής γρηάς που ξεκινούν για να ληστέψουν και μετανοούν για όλες τις κακές τους πράξεις και ακόμη και για τις κακές τους προθέσεις».

Πιο αναλυτική περιγραφή των γεγονότων κάνει μια άλλη εφημερίδα, η «Ελευθερία», την επομένη της επεισοδιακής προβολής:

Η ταινία προβλήθηκε στη συνέχεια, στην κουτσουρεμένη κόπια, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε τα βραβεία καλύτερης φωτογραφίας για τον Δήμο Σακελαρίου και δεύτερου ανδρικού ρόλου για τον Μάνο Κατράκη.

Επίσης, η Ένωση Ελλήνων Κριτικών έδωσε τα βραβεία πρώτου ανδρικού ρόλου στον Αλέκο Αλεξανδράκη και μουσικής στο Μίκη Θεοδωράκη.

Προβλήθηκε ακόμη στη Σοβιετική Ένωση (όπου πήρε το βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Μόσχας), στην Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, με μεγάλη επιτυχία.

Στην Ελλάδα η ταινία προβλήθηκε μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, αφού η προβολή της στην υπόλοιπη χώρα απαγορεύθηκε… 

κοινοποίησε το: