** Η προσφυγή στις κάλπες ήταν αναπόφευκτη
** Οι προτεραιότητες και οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι και οι αστοχίες, αλλά και παρεπόμενες συνέπειες που έκριναν το αποτέλεσμα

Τη συνέντευξη πήρε
ο Παύλος Κλαυδιανός

IN ΠΟΛΙΤΙΚΗ / BY EPOHI / ON JUNE 2, 2019 AT 12:03 PM /

Τα ρεπορτάζ προεκλογικά ανέφεραν ότι θα προκηρυχθούν εθνικές εκλογές αν η διαφορά είναι πολύ μικρή ή μεγάλη. Συνέβη το δεύτερο. Με ποιο σκεπτικό επιλέγεται η άμεση προσφυγή στις κάλπες;
Εκτιμώ ότι η προσφυγή στην κάλπη ήταν αναπόφευκτη από τη στιγμή που δώσαμε δημοψηφικό χαρακτήρα στην εκλογική αναμέτρηση, είτε χάναμε με δύο μονάδες, είτε με δέκα. Η παραμονή μας, μετά την ήττα, θα μεταφραζόταν σε έρωτα για τις καρέκλες. Το κυβερνητικό έργο θα υπονομευόταν ως προεκλογική παροχολογία, το ίδιο δηλαδή που έγινε και με τα πρόσφατα μέτρα για τις 120 δόσεις, τις συντάξεις, την επιδότηση των στεγαστικών δανείων, τη μείωση της φορολογίας στα τρόφιμα, την ενέργεια, τον επισιτισμό, τα οποία δυσφημίστηκαν ως παροχές της τελευταίας στιγμής, παρόλο που είχαν σχεδιαστεί και εξαγγελθεί από το 2018, αμέσως μετά την έξοδο από τα μνημόνια. Υπήρχαν και άλλοι λόγοι για τις πρόωρες εκλογές. Φανταστείτε τι θα τράβαγε από τους δανειστές μια κυβέρνηση υπό αναμονή. Βλέπετε οι «θεσμοί» δεν είναι αμέτοχοι στο πολιτικό και εκλογικό παιχνίδι, θυμηθείτε τις δηλώσεις Ρέγκλινγκ –της οικογένειας του Λαϊκού κόμματος- για τα μέτρα της κυβέρνησης. Ένα τελευταίο επιχείρημα για τις πρόωρες εκλογές έχει να κάνει με το ενδεχόμενο της απεργίας ζήλου, τα «μολύβια κάτω» από κύκλους της δημόσιας διοίκησης. Θυμηθείτε τι τράβηξαν οι υπουργοί το 2015 από εκείνους που θεωρούσαν την κυβέρνηση ως αριστερή παρένθεση.

Ένας πρώτος απολογισμός

Μία πρώτη εκτίμηση του αποτελέσματος; Είναι προϊόν κυρίως αντικειμενικών δεδομένων ή υποκειμενικών
Και τα δύο παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση του αποτελέσματος, όχι βέβαια με την ίδια βαρύτητα, κοινότοπο αλλά πραγματικό. Καταρχάς επαληθεύτηκε η εκτίμηση ότι δεν κερδίζεις εκλογές με την εφαρμογή μνημονίων, συνήθως εξαερώνεσαι. Ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε τμήματα της πολιτικής και εκλογικής του επιρροής, δεν υπέστη όμως «πασοκοποίηση» (pasokification), δεν διαλύθηκε δηλαδή από την εφαρμογή πολιτικών λιτότητας. Αντίθετα, διατήρησε σημαντική επιρροή ιδιαίτερά στα πιο φτωχά, στα λαϊκά στρώματα και την μισθωτή εργασία. Όχι τυχαία, ούτε εξ αιτίας της παράδοσης. Η κυβέρνηση εφάρμοσε πολιτικές λιτότητας, φορολόγησε τους πάντες, πέτυχε υπερπλεονάσματα. Δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά αφού οι μνημονιακοί όροι ήταν αδυσώπητοι και η επιτήρηση, κυρίως από το ΔΝΤ, αδιάλλακτη. Είναι γνωστό ότι ο λόγος που το πλεόνασμα ήταν πάντα πάνω από το στόχο οφείλεται στη δυσπιστία του ΔΝΤ στις εκτιμήσεις της κυβέρνησης για την απόδοση των μέτρων. Το αστείο είναι η αυτοκριτική της Λαγκάρντ ότι κάνανε λάθη. Αυτοκριτική μετά από τέσσερα χρόνια και αφού η χώρα είχε βγει από τα μνημόνια. Τσάμπα αυτοκριτική.

Για την ουσία της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ τι έχεις να πεις και πως επηρέασε το εκλογικό αποτέλεσμα;
Αν μπούμε λίγο πιο βαθιά στον πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής διαπιστώνουμε προτεραιότητες, μεσοπρόθεσμους στόχους, αστοχίες αλλά και παρεπόμενες συνέπειες. Εύλογα η προτεραιότητα της κυβέρνησης στον κοινωνικό/οικονομικό τομέα –στο κοινωνικό ζήτημα δηλαδή- ήταν η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, το κοινωνικό κράτος που κατέρρεε, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας και η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Σε αυτά πέρασε με καλές επιδόσεις. Στους μεσοπρόθεσμους: η μείωση της ανεργίας, η κανονικότητα στην αγορά εργασίας, στις εργασιακές σχέσεις, η ανάπτυξη. Σε αυτά περνάει λίγο πάνω από τη βάση, αναμενόμενο αν σκεφτούμε τις τάσεις παγκοσμίως του κεφαλαίου το οποίο δεν τρελαίνεται να επενδύσει, ιδιαίτερα στο Νότο. Αντίθετα, το ενδιαφέρει η υποτίμηση της εργασίας, η επισφάλεια, η φτωχή εργασία, η εμπορευματοποίηση των τομέων της κοινωνικής αναπαραγωγής όπως η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση, η παιδεία, η Ασφάλεια –από τις φυλακές μέχρι τους μηχανισμούς της «πανοπτικής επιτήρησης». Από αυτή τη σκοπιά, είναι «αδιάβαστη» η κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ από τα αριστερά γιατί δεν κατάργησε με νόμο την ελαστική εργασία, γιατί δεν αύξησε τους μισθούς –παρά την αύξηση του κατώτερου και την κατάργηση του υποκατώτατου- γιατί προχώρησε σε συνεκμετάλλευση με διεθνείς επιχειρηματικούς ομίλους κρίσιμων τομέων της οικονομίας, όπως τα λιμάνια, οι σιδηρόδρομοι, το φυσικό αέριο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε από την άλλη στον τομέα της αναδιανομής, της μεγάλης αναδιανομής. Μπορεί να επιχείρησε την αναδιανομή δια μέσου της φορολογίας, μόνο που αυτή εγκλωβίστηκε στα μεσαία εισοδήματα, οι πλούσιοι έχουν τους τρόπους να διαφεύγουν, παρά τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές. Αυτό είχε ως συνέπεια να κερδίσει τα παραδοσιακά μεσαία στρώματα η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ να αγκομαχά να ξανακερδίσει τα νέα μεσαία στρώματα, δηλαδή τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους επιστήμονες, τους γιατρούς του μηχανικούς, τους δικηγόρους, τα νεαρά στελέχη των επιχειρήσεων, στους οποίους επιδίωξε να απευθυνθεί μετά το τέλος των Μνημονίων τον Αύγουστο 2018, με μικρή όμως επιτυχία.

Η ΝΔ εφάρμοσε τη συνταγή Τραμπ

Η ΝΔ έφερε ένα ποσοστό πολύ ικανοποιητικό. Πώς προέκυψε αυτό;
Η ΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης καβάλησε το κύμα της συντηρητικής παλινόρθωσης που σαρώνει στο διάβα του όλο τον κόσμο. Το μείγμα του νεοσυντηρητισμού που περιλαμβάνει την εθνικιστική νοσταλγία της ταυτότητας, παρέα με την ακροδεξιά ρητορική απέναντι στην ελευθεριακή ατζέντα και την αποδοχή του νεοφιλελευθερισμού των ανισοτήτων και της ατομικής επιβίωσης. Είναι οι νικητές των αγορών, της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, της έξαρσης του φόβου, της σύγχυσης της ξενοφοβίας και της ανασφάλειας. Το βασίλειο του ατομικού, η προσωπική ανέλιξη ως υπέρτατη αξία, όλοι εναντίον όλων και οι φτωχοί να πάνε να πνιγούνε. Ανήκουν στην ίδια ιδεολογικο- πολιτική οικογένεια με τον Τραμπ, τον Μπολσονάρου, τον Βέμπερ και τους ηγέτες των χωρών του Βίζενγκραντ. Είναι διαπιστωμένη η επιρροή των συντηρητικών αξιών στη νέα γενιά, χαρακτηριστικά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό νέων ψήφισε Χρυσή Αυγή, Ψινάκη και Βελόπουλο… Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, η νέα γενιά πολιτικοποιείται μέσα από τη συμμετοχή, μέσα από τους αγώνες, ενώ εδώ και πολύ καιρό έχουμε κινηματική άπνοια. Όπως έγραψε ευρηματικά ο Γιάννης Ανδρουλιδάκης «τα πρώτα 3 χρόνια αριστεροί και ακτιβιστές περίμεναν πότε θα γίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ και τα επόμενα 5 τον έβριζαν».
Η ΝΔ εγκαίρως έβαλε σε εφαρμογή το σύνολο της συνταγής Τραμπ: τα fake news, την επινόηση και την κατασκευή σκανδάλων, τον οχετό στο διαδίκτυο, χωρίς να υστερεί σε χυδαιότητα η κοινοβουλευτική της εκπροσώπηση. Η μεγαλύτερη επιτυχία της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ότι για ένα μεγάλο διάστημα με σύνθημα «να φύγουν» ενοποίησε όλη την αντιπολίτευση αδιακρίτως, ο καθένας για τους δικούς της λόγους ή τις δικές του αυταπάτες. Με την απεριόριστη συνδρομή του ΚΙΝΑΛ, τη θερμή υποστήριξη των μίντια και της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικής ελίτ. Τα fake news, ο ολιγοπωλιακός έλεγχος των μίντια, η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση του διαδικτύου με αλγόριθμους, ήταν η ανίκητη συνταγή που χρησιμοποιήθηκε στις ΗΠΑ και τη Βραζιλία για να νικήσουν ο Τραμπ και ο Μπολσονάρου. Μεταδημοκρατία, η οποία πήρε υλικά χαρακτηριστικά στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου: από τη μια μεριά ο κόσμος της συμμετοχής, της λαϊκής συμμετοχής, της θερμής και ανθρώπινης επικοινωνίας και από την άλλη η σιωπηλή πλειοψηφία, ο κόσμος της εικονικής πραγματικότητας. Νίκησαν οι τελευταίοι.
Η «συνομωσία των προθύμων», της παλινόρθωσης δηλαδή του παλιού δικομματικού συστήματος, με την Αριστερά σε διακοσμητικό ρόλο, υπέστη σοβαρό πλήγμα από το δεύτερο εξάμηνο του 2018 και δεν είχε να κάνει μόνο με την έξοδο από τα μνημόνια αλλά και με μετα-υλιστικές αξίες. Η συμφωνία των Πρεσπών, η ταυτότητα φύλου, η πολιτική για τις φυλακές, η μετ’ εμποδίων προοδευτική μεταρρύθμιση του Ποινικού κώδικα, η δημιουργία της Προοδευτικής Συμμαχίας έσπασαν την απομόνωση του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και όταν τα πράγματα γινόντουσαν με άτεχνο και άτσαλο τρόπο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι ισχυρισμοί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μόνος, ανάδελφος, απομονωμένος, περίεργος με τη συμμαχία του με το δεξιό μόρφωμα των ΑΝΕΛ, είχαν πάρει ισχυρό, πολύ ισχυρό προβάδισμα, το οποίο λανθασμένα το θεωρούσαμε ως κατασκευή των εταιριών δημοσκόπησης. Από τότε οι ισχυρισμοί της αντιπολίτευσης έχασαν έδαφος. Κατά τη γνώμη μου, από τότε κερδήθηκε κρίσιμο πολιτικό μέγεθος, το οποίο όμως δεν ήταν αρκετό, προφανώς χρειαζόταν και άλλος πολιτικός χρόνος, ενδεχομένως και διαφορετική επικοινωνιακή στρατηγική..

Η «διάσωση» του ΚΙΝΑΛ και η στάση της Αριστεράς

Το ΚΙΝΑΛ θεωρεί ότι πήγε πολύ καλά, δηλαδή ότι το αποτέλεσμά του διευρύνει τον χώρο άσκησης πολιτικής. Πώς προβλέπεται ότι θα πορευθεί τώρα; Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ν’ αλλάξει κάτι στη στάση του έναντι του Κέντρου συνολικά; Πώς θα υπονομεύσει τη γραμμή της στρατηγικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ στη συνείδηση των ψηφοφόρων του;
Το ΚΙΝΑΛ διασώθηκε σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση, σε χαμηλά βέβαια επίπεδα τέτοια που να μη δικαιολογούν τη θριαμβολογία των στελεχών του. Καμιά σχέση με τα παλιά μεγαλεία, ικανά βέβαια για να έχει ρόλο στο αυριανό πολιτικό σκηνικό αφού η αυτοδυναμία για τη ΝΔ ή τον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Το ΚΙΝΑΛ αξιοποίησε το «δώρο» της ταυτόχρονης ψηφοφορίας για την αυτοδιοίκηση και τις ευρωεκλογές, στο βαθμό που διαθέτει τεχνογνωσία και μηχανισμό στη διαχείριση της τοπικής εξουσίας. Ένα μηχανισμό «τεχνικών της εξουσίας» που του επιτρέπουν εκπροσωπήσεις δυσανάλογες της πολιτικής του επιρροής. Τους ανθρώπους των διαμεσολαβήσεων τους βρίσκεις παντού: στην αυτοδιοίκηση, τα συνδικάτα, τους επαγγελματικούς φορείς. Όλα δείχνουν ότι η ηγεσία του ΚΙΝΑΛ και σύσσωμη η κοινοβουλευτική του ομάδα –εκτός εξαιρέσεων, μάλλον μοναδικών- έχουν πάρει τις αποφάσεις τους εδώ και καιρό για συμμαχία με τη ΝΔ. Το αποδεικνύουν καθημερινά, ακόμα και μετεκλογικά, με τις βάναυσες επιθέσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ και την απαλή κριτική «για τα μάτια του κόσμου στη ΝΔ». Τα στελέχη του ΚΙΝΑΛ δεν μπορούν να κάνουν χωρίς τη συμμετοχή τους στην κυβερνητική εξουσία, δεν τους αγγίζει η κριτική και τα συμπεράσματα που έβγαλαν άλλα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ότι η συμμαχία με τα συντηρητικά κόμματα, η προσχώρηση στο νεοφιλελευθερισμό ακυρώνει τους λόγους ύπαρξης τους. Βέβαια, δεν είναι όλοι το ίδιο ταγμένοι στη συμμαχία με τη δεξιά, πολλοί από τους οργανωμένους αντιδρούν, το ίδιο συντελείται και στην εκλογική του βάση. Μπορεί μέχρι σήμερα να μην εκδηλώνεται αναφορικά με τη συμμαχία με την Αριστερά –ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απαγορευμένη λέξη για το στελεχιακό της δυναμικό- διατυπώνεται όμως ευθέως ως απόρριψη της συμμαχίας του ΚΙΝΑΛ με τη ΝΔ, απόρριψη που συμπεριλαμβάνει και τη συγκυβέρνηση με τη ΝΔ. Με αυτή την έννοια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χρειάζεται να αλλάξει σε τίποτα την πολιτική του απεύθυνση για συμμαχία της Αριστεράς με την Οικολογία και την αριστερή σοσιαλδημοκρατία. Η μπάλα είναι πλέον στη μικρή τους περιοχή, θα συνεχίσουν τα ίδια, θα κάνουν αριστερή στροφή; Ας αποφασίσουν.

Πώς βλέπεις να εξελίσσεται ο χώρος της Αριστεράς; Το ΚΚΕ έχει τώρα το εξαιρετικά δύσκολο καθήκον να πει στον κόσμο του γιατί ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πρόδωσε την αριστερά, η κρίση εντείνεται κι ενώ αυτό έχει σωστή γραμμή αυτό όχι μόνο δεν επωφελείται με αυξημένα ποσοστά, αλλά αντίθετα συμπιέζεται. Υπάρχουν ενδιαφέρουσες εξελίξεις στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, ιδίως στη ΛΑ.Ε. και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ που δοκιμάστηκαν στις εκλογές, υπάρχει και η επιτυχία του ΜΕΡΑ ’25.
Δεν νομίζω ότι το ΚΚΕ επηρεάζεται δραστικά από τα εκλογικά αποτελέσματα, όσο δυσάρεστα και αν είναι, ενδεχομένως γιατί η ανάλυση της περιόδου που έχει κάνει, εδώ και πολύ καιρό, του επιτρέπει να ισχυρίζεται τόσο στην κομματική του βάση, όσο και στους συμμάχους του διεθνώς ότι διανύουμε μια σκοτεινή περίοδο όπου δεν υπάρχει πολιτικός χώρος για ανάπτυξη για τα αυθεντικά κομμουνιστικά κόμματα και οι ευκαιρίες για την άνοδο του εργατικού κινήματος είναι περιορισμένες. Με αυτή την ανάλυση, ξεπερνά αβρόχοις ποσίν τα δυσάρεστα αποτελέσματα, άνευ εσωκομματικής κριτικής. Αυτά δεν είναι καινούργια ισχύουν εδώ και πολλά χρόνια. Ίσως το νέο είναι ότι στην έξαρση της αντιΣΥΡΙΖΑ πολεμικής του ταυτίστηκε επανειλημμένα σε ύφος και οξύτητα με εκείνο της ΝΔ και του ΚΙΝΑΛ. Για τις εξελίξεις στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στη ΛΑΕ δεν μου πέφτει λόγος, αφού ο μανιχαϊστικός, αδιάλλακτος και καταγγελτικός πολιτικός τους λόγος, η πλειοδοσία σε οτιδήποτε, η «πατριωτική» προσέγγιση στο όνομα του αντιμπεριαλισμού είναι πολύ μακριά με όσα από κοινού είχαμε κατακτήσει στο πλαίσιο του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος και της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αντίθετα, ενδιαφέρον έχει για μένα η Δικτύωση και ο προβληματισμός που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της για την περίοδο, ακόμα και η κριτική στο ΣΥΡΙΖΑ, όσο αυστηρή και αν είναι, τη θεωρώ άξια λόγου, ιδιαίτερα όταν δραπετεύει από την «οικονομία της προσοχής και την επιδοκιμασία των μικρών κοινοτήτων».

Θα απευθυνθούμε στους πάντες

Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να κερδηθεί ο πόλεμος δηλαδή οι εθνικές εκλογές παρά το ότι χάθηκε μία κρίσιμη μάχη δηλαδή οι ευρωεκλογές; Πώς θα απευθυνθούμε σε όσους δεν πείσαμε ενώ μας ψήφισαν το 2015;
Καταρχάς θα απευθυνθούμε στους πάντες, σε εκείνους που μας ψήφισαν το 2015, σε εκείνους που διαμαρτυρήθηκαν δια της ψήφου τους με όσα κάναμε και τα άλλα που δεν κάναμε, σε όσους απείχαν θεωρώντας τις ευρωεκλογές ανάξια ιστορία, σε αυτούς και αυτές που ψήφισαν για πρώτη φορά, στους νέους και τις νέες. Σε εκείνους που ψήφισαν συντηρητικά, χωρίς οι ίδιοι να είναι συντηρητικοί. Θα τους απευθυνθούμε σεμνά, ταπεινά, με πρόγραμμα και ενσυναίσθηση. Με το μυαλό και την καρδιά. Ο Βασίλης Ρόγγας μας έλεγε τις προάλλες τα λόγια του βασιλιά στο τελευταίο επεισόδιο του Games of thrones «Τι ενώνει τους ανθρώπους; Οι στρατοί, ο χρυσός, οι σημαίες; Είναι οι ιστορίες που ενώνουν» Η δική μας ιστορία έχει πολλά για το παρελθόν και το μέλλον. Το παρελθόν δεν είναι οι αριθμοί και τα γραφήματα, δεν είναι οι 345χιλ νέες θέσεις, εκ των οποίων 45χιλ αφορούν ελεύθερους επαγγελματίες και μικρούς επιχειρηματίες, δεν είναι οι εκατοντάδες χιλιάδες ανασφάλιστοι που βρήκαν πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας, δεν είναι η αύξηση του κατώτερου μισθού, το επίδομα ενοικίου, η κοινωνική αλληλεγγύη. Είναι όλα αυτά και κάτι παραπάνω, είναι η βιωμένη πραγματικότητα και η προσδοκία. Η πραγματικότητα όμως έχει κοντή μνήμη. Ποιος θυμάται τα συσσίτια, τους ανθρώπους που ψάχνανε τροφή στους σκουπιδοτενεκέδες, τους κεντρικούς δρόμους με τα λουκέτα; Μόνο οι ίδιοι. Οι άνεργοι, οι φτωχοί, οι αποκλεισμένοι, οι εργαζόμενοι στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, οι χαμηλοσυνταξιούχοι. Όλοι αυτοί δηλαδή που κρατούν ψηλά στο προσκήνιο της πολιτικής αντιπαράθεσης τον ΣΥΡΙΖΑ που του συμπαραστέκονται θερμά και εμπράκτως. Η προσδοκία για τους άλλους; Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να υποσχεθούμε επιστροφή στην ευημερία του 2009, στην πλαστή ευημερία με δανεικά. Μπορούμε όμως να υποσχεθούμε -με αποδείξεις- για αξιοπρέπεια στη δουλειά και την πολιτεία, μπορούμε να εγγυηθούμε τη βελτίωση του βίου των πολλών, όχι των λίγων. Μπορούμε να μιλήσουμε για την καθημερινότητα του πολίτη, για το σχολείο, το νοσοκομείο, την αδιάκριτη πρόσβαση στη γνώση, για τη συγκοινωνία και τον ελεύθερο χρόνο, για τις δημόσιες υποδομές και τους ελεύθερους χώρους. Μπορούμε να υποσχεθούμε εργασιακή αξιοπρέπεια για όλους, χωρίς εργοδοτικό αυταρχισμό και παραπλανητικές εργασιακές σχέσεις. Για έντιμες αποδοχές, χωρίς εξαντλητικά ωράρια και υπερωρίες που δεν πληρώνονται. Έχουμε αποδείξεις γι’ αυτό. Μπορούμε να υποσχεθούμε μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις, μια κοινωνία της αλληλεγγύης. Δώσαμε επαρκή δείγματα γραφής ώστε να μη θεωρούνται λόγια του αέρα. Μπορούμε τέλος να μιλήσουμε για ανάπτυξη, μια διαφορετική ανάπτυξη από αυτή που ζήσαμε τα «χρόνια της ευημερίας», δηλαδή ανάπτυξη για τους λίγους, εχθρική στους εργαζόμενους και το περιβάλλον, εχθρική στον πολιτισμό και την καλλιτεχνική δημιουργία. Δεν είναι στο δικό μας πολιτικό σχέδιο ο πολιτισμός της ΑΕΠΙ και των ιδρυμάτων, ο πολιτισμός για την ελιτ και η πλειοψηφία στην υποκουλτούρα και την απομίμηση. Δημιουργήσαμε αυτά τα 5 σχεδόν χρόνια τα εργαλεία και τις διαδικασίες έτσι ώστε οι υποσχέσεις μας να μην είναι λόγια του αέρα, δημιουργήσαμε την Αναπτυξιακή τράπεζα, μεγιστοποιήσαμε την αποδοτικότητα στη διαχείριση των ΕΣΠΑ, φτιάξαμε τις Ενεργειακές κοινότητες, το Ταμείο για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, δημιουργήσαμε τα πλαίσια λειτουργίας και των εσωτερικών ελέγχων για τις ΔΕΚΟ και τους Οργανισμούς, ολοκληρώνουμε το Κτηματολόγιο και κυρίως ταυτόχρονα με την έξοδο από τα Μνημόνια δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις διαχείρισης με ασφάλεια του δημόσιου χρέους, έτσι ώστε η χώρα να είναι ασφαλής για 17 χρόνια με το μαξιλάρι των 31 δις και να μην εξαρτάται από τις διακυμάνσεις και τα απρόοπτα μιας διεθνούς συγκυρίας διακινδύνευσης.
Έχουμε λόγους, έχουμε επιχειρήματα, διαθέτουμε αποδείξεις και δείγματα γραφής ώστε να μπορέσουμε να νικήσουμε.